ĐẶT VẤN ĐỀ
Việc giáo dục đạo đức cho giới trẻ ngày nay không còn là công việc riêng của ngành giáo dục mà đó là công việc chung của toàn xã hội. Vì vậy, trong những năm gần đây một số tự viện Phật giáo thường tổ chức các khóa tu dành cho thanh thiếu niên với mục đích giúp các em sống tốt hơn. Điều này đã tạo ra một hiệu ứng tích cực từ xã hội và được đông đảo phụ huynh đồng tình ủng hộ. Dù có nhiều bài viết nhận định đạo đức Phật giáo phù hợp cho việc giáo dục đạo đức cho thanh thiếu niên, nhưng hầu hết chỉ dừng lại ở việc phân tích những giá trị đạo đức từ kinh điển và đưa ra nhận định. Thực tế thì hiệu quả đến mức độ nào còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có yếu tố tình cảm và niềm tin của người học. Một khi người học có tình cảm và niềm tin vào những giá trị đạo đức, việc thực hành sẽ thường xuyên hơn. Tiến sĩ Nguyễn Hữu Tuấn (2010), Viện Nghiên cứu Thanh thiếu niên Việt Nam, khi nhận định về vai trò của Phật giáo đối với thế hệ trẻ đã khuyến nghị: “Nhận biết và thực hành theo giáo lí của Đạo Phật, tôi tin rằng các bạn trẻ sẽ sống tốt hơn. Đời sống của các bạn trẻ sẽ an lành và hạnh phúc”. Từ đó cho thấy thanh thiếu niên đến với Đạo Phật và lựa chọn Đạo Phật để làm điểm tựa tinh thần cho mình là rất cần thiết. Tuy nhiên, việc lựa chọn này có thể chịu tác động của nhiều yếu tố. Vì vậy, bài viết này sẽ đi vào kiểm chứng lý thuyết Xã hội hóa tôn giáo của E. Sherkat (2003) bằng một nghiên cứu mang tính khám phá trường hợp thanh thiếu niên đến các thiền viện thuộc Thiền phái Trúc Lâm Việt Nam để tham gia SHTH (SHTH) hàng tuần với mục đích để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn Đạo Phật của thanh thiếu niên (TTN).
(Ảnh: phatgiaodongnai.org)
LÝ THUYẾT XÃ HỘI HÓA TÔN GIÁO
Theo lý thuyết Xã hội hóa tôn giáo của E. Sherkat, xã hội hóa tôn giáo là một quá trình tương tác mà ở đó những tác nhân xã hội ảnh hưởng đến niềm tin và nhận thức về tôn giáo của cá nhân. Theo đó, một số tác nhân xã hội cần được xem xét:
Thứ nhất, gia đình được xem là một tác nhân quan trọng bậc nhất. Cha mẹ và những người thân khác trong gia đình có thể đưa ra những lời giải thích căn bản cho con em mình về những cái siêu nhiên và dạy cho con em mình biết về những cái siêu nhiên. Điều này có khả năng ảnh hưởng đến sự lựa chọn tôn giáo của các em. Thực tế qua các nghiên cứu mang tầm quốc gia và mang tính hệ thống đều chứng minh rằng cha mẹ quyết định đến niềm tin và sự quy thuộc tôn giáo trong suốt cuộc đời của con cái. Tuy nhiên, sự ảnh hưởng giữa cha mẹ và con cái có thể là sự ảnh hưởng hai chiều. Điều này có nghĩa là niềm tin của con cái ở giai đoạn vị thành niên chịu ảnh hưởng của cha mẹ, nhưng khi con cái bước vào giai đoạn trưởng thành lại có thể ảnh hưởng đến niềm tin của cha mẹ.
Tác nhân thứ hai là do yếu tố hôn nhân. Vì đối tượng nghiên cứu là TTN từ 12 đến 18 tuổi nên yếu tố này sẽ không xem xét. Tác nhân thứ ba là các nhóm tôn giáo. Trong những năm gần đây, ảnh hưởng của yếu tố này không còn được xem là quan trọng nữa. Tuy nhiên, ảnh hưởng của tác nhân này có thể sẽ thông qua việc tổ chức sinh hoạt tôn giáo, phát hành các ấn phẩm tôn giáo và có thể thông qua các hoạt động quyên góp,… Tác nhân thứ tư là giáo dục. Giáo dục ở bậc tiểu học và phổ thông cũng chưa đề cập nhiều đến vấn đề tôn giáo. Ở bậc giáo dục cao hơn, những tư tưởng chống lại tôn giáo có thể bắt đầu xuất hiện. Những nghiên cứu mang tính hệ thống đều cho thấy giáo dục làm giảm sự lựa chọn tôn giáo, khuyến khích tính vô thần. Chính vì vậy giáo dục cũng là tác nhân ảnh hưởng đến sự lựa chọn tôn giáo. Vì mẫu nghiên cứu thuộc đối tượng học sinh phổ thông cơ sở và phổ thông trung học nên yếu tố này cũng không được đánh giá.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu được thiết kế theo dạng nghiên cứu khám phá bằng việc kết hợp giữa hai phương pháp định tính và định lượng. Mục đích của nghiên cứu là trả lời câu hỏi thanh thiếu niên lựa chọn và gắn kết với Đạo Phật như thế nào.
Mẫu nghiên cứu
Đối tượng tham gia vào nghiên cứu bao gồm 140 TTN trong độ tuổi từ 12 đến 18, có thời gian tham gia SHTH tại ba thiền viện thuộc Thiền phái Trúc Lâm Việt Nam (Thiền viện Viên Chiếu, tỉnh Đồng Nai; Thiền viện Trúc Lâm Hàm Rồng, tỉnh Thanh Hóa; và Thiền viện Trúc Lâm Chính Pháp, tỉnh Tuyên Quang) từ 6 tháng trở lên (Độ tuổi trung bình = 14,9, độ lệch chuẩn = 2,17). Theo lý thuyết về các giai đoạn phát triển nhận thức của J. Piaget, TTN sau 11 tuổi có khả năng nhận thức mang tính hệ thống (Dương Thị Diệu Hoa và cộng sự, 2012, tr.34-35). Vì số lượng mẫu nghiên cứu thỏa mãn điều kiện trên hạn chế, nên tất cả TTN đang tham gia SHTH tại ba thiền viện nêu trên đáp ứng được yêu cầu đã nêu và tự nguyện tham gia đều được lựa chọn.
Ngữ cảnh nghiên cứu
Vào chủ nhật hàng tuần, TTN đến các thiền viện tham gia SHTH. Trong ngày tu học, các em được dạy giáo lý, hướng dẫn tọa thiền và thọ trai (ăn trưa) trong chánh niệm. Ngoài ra, còn tham gia vào các hoạt động vui chơi tập thể.
Phương pháp thu thập dữ liệu
Nghiên cứu đã sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi và PVS 12 trường hợp (6 nam và 6 nữ). Về thang đo, một số thang đo chủ yếu có liên quan đến bài viết này được mô tả như sau:
Động cơ tham gia SHTH
Động cơ tham gia SHTH có thể được phân thành hai loại: Động cơ trong và động cơ ngoài. Động cơ trong là xuất phát từ việc cá nhân nhận thấy hoạt động là hứng thú, là được thỏa mãn, là thử thách đối với bản thân; còn động cơ ngoài là nhằm đáp ứng mục tiêu bên ngoài như để được khen thưởng, do bị sức ép, hoặc là để tránh sự trừng phạt,… (Phạm Thành Nghị, 2016, tr.129). Nghiên cứu tiến hành khảo sát động cơ hiện tại (tại thời điểm khảo sát) TTN đến các thiền viện tham gia SHTH bằng cách xây dựng câu hỏi với các lựa chọn sau: 1. Do gia đình bắt buộc, 2. Do tự thích đi, 3. Do bạn bè rủ đi, và 4. Lý do khác (được đề nghị ghi cụ thể). Theo cách phân loại động cơ nêu trên, biến số này có thể được mã hóa lại còn hai giá trị: 1. Động cơ ngoài (bao gồm sự tác động của gia đình và bạn bè, tạm gọi là tác động bên ngoài) và 2. Động cơ trong (bao gồm TTN tự cảm thấy thích đi hoặc do có động cơ tích cực như để tu sửa bản thân, để trở thành con ngoan trò giỏi, để học hỏi điều hay,…) khi xem xét trong mối tương quan với biến số khác. Đồng thời nghiên cứu cũng tiến hành khảo sát động cơ ban đầu TTN tham gia SHTH bằng cách tương tự trên với mục đích là để xem xét có sự thay đổi về động cơ hay không.
Thái độ của cha mẹ đối với Đạo Phật
Thanh thiếu niên trả lời về việc theo hay không theo Đạo Phật của cha mẹ bằng cách lựa chọn một trong các khả năng sau: 1. Cha và mẹ không theo Đạo Phật, 2. Có cha hoặc mẹ theo Đạo Phật, và 3. Cha và mẹ theo Đạo Phật.
Mức độ thường xuyên tham gia SHTH của thanh thiếu niên
TTN trả lời mức độ thường xuyên tham gia SHTH của mình từ lúc bắt đầu biết đến thiền viện cho đến thời điểm tiến hành khảo sát bằng cách lựa chọn một trong các khả năng sau: 1. Tham gia ít hơn 50% số ngày SHTH, 2. Tham gia khoảng 50% số ngày, và 3. Tham gia hơn 50% số ngày. Nếu tham gia ít hơn 50% số ngày sinh hoạt, TTN được đề nghị cho biết lý do.
Hoạt động tu học
Biến số này gồm 11 mệnh đề thể hiện mức độ đánh giá của TTN về các nội dung tu học: Quý thầy/cô giảng bài dễ hiểu, thích quý thầy/cô giảng bài, vận dụng được những bài học giáo lý vào cuộc sống, nắm được phương pháp tọa thiền, cảm thấy thoải mái khi tọa thiền, cảm thấy thực sự được thư giãn sau khi tọa thiền, được hướng dẫn nghi thức thọ trai cụ thể, được giải thích ý nghĩa của nghi thức thọ trai, được học bài học bổ ích từ nghi thức thọ trai, giờ học kỹ năng thanh niên thực sự hữu ích và giờ sinh hoạt tập thể thực sự hữu ích. Các mệnh đề được đánh giá theo thang đo 5 mức độ (1: Hoàn toàn không đồng ý; 5: Hoàn toàn đồng ý). Hệ số tin cậy của thang đo là khá tốt (0,84).
Công cụ phân tích dữ liệu
Dữ liệu định lượng được phân tích bằng các phép thống kê thông thường và các phép kiểm định T-test cũng như Spearman từ phần mềm SPSS 20.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Ảnh hưởng từ yếu tố gia đình
Về mức độ thường xuyên tham gia SHTH của TTN, kết quả phân tích thống kê thể hiện TTN tham gia khá thường xuyên. Có đến 71,3% TTN tham gia hơn 50% số ngày SHTH, 16,9% tham gia khoảng 50% số ngày, và chỉ có 11,8% tham gia dưới 50% số ngày. Lý do những trường hợp tham gia ít hơn 50% số ngày qua phân tích số liệu đều xuất phát từ những lý do khách quan như bận học thêm hoặc bận công việc gia đình. Kết quả phân tích mối tương quan giữa biến số về việc theo Đạo Phật của cha mẹ và biến số về mức độ thường xuyên tham gia SHTH của TTN bằng phép kiểm định Spearman cho thấy hai biến số có mối tương quan thuận chiều nhau: rs(113) = 0,19, p < 0,05. Hệ số tương quan này (0,19) theo cách phân loại của Khamis (2008) thuộc tương quan yếu. Điều này có nghĩa là việc theo Đạo Phật của cha mẹ dù có tác động tích cực đến việc thường xuyên tham gia SHTH của con em mình nhưng mức độ là không đáng kể. Xét về động cơ tham gia SHTH, qua so sánh động cơ tham gia SHTH của TTN lúc mới bắt đầu đến thiền viện và động cơ tham gia tại thời điểm khảo sát, có một sự thay đổi rất tích cực (Bảng 1).
Kết quả PVS (PVS) cũng thể hiện được xu hướng thay đổi tích cực nêu trên. Đặc biệt là việc cha mẹ theo hay không theo Đạo Phật đều muốn cho con em mình làm sao sống tốt hơn, chưa có cơ sở thể hiện có sự áp đặt về niềm tin tôn giáo. Một TTN nữ, 17 tuổi cho biết: “Ở nhà con, bố không theo Đạo Phật, chỉ đi đền (thờ mẫu), mẹ con thì nửa theo Phật, nửa theo bên đền. Còn bà con có theo Đạo Phật, trước đây có ở chung, bây giờ đã chuyển đi chỗ khác rồi. […]. Trước bà con cũng kể nhiều chuyện về Đạo Phật nhưng con cũng lơ mơ. Sau bố mẹ mới bảo ở trong này xây thiền viện cũng lâu rồi và thấy cũng có nhiều người vào trong này. Trong này cũng có cái tốt nên khuyên con vào trong này. Nghe lời bố mẹ con theo vào […]. Lúc này con cảm thấy thích đi sinh hoạt rồi ạ. Đi sinh hoạt đầy đủ 100% thì con không chắc, nhưng khoảng 80%. Những lúc vắng là do các hoạt động của lớp hoặc phải đi học thêm hay việc gia đình gì đấy”.
“Cha con có theo Đạo Phật, còn mẹ thì không. Lúc đầu là do cha mẹ bắt đi [theo bạn cho biết là vì bạn ở nhà nghiện game online] nhưng sau đó nó dường như là bản năng, thói quen rồi ạ. Trong lòng thực sự thích đi ạ vì những lời Phật dạy có những câu rất đúng với trường hợp của con” (Kết quả PVS một TTN nam, 14 tuổi).
Những gì thu thập được qua PVS cũng thể hiện có sự tác động trở lại từ TTN đối với cha mẹ dù hiện tượng này chỉ là cá biệt. Một TTN nam, 14 tuổi kể về quá trình đến với Đạo Phật của cha mình như sau: “Như bố con trước đây hay uống rượu. Về sau khi đi sinh hoạt về hay kể cho cha nghe hôm nay các thầy dạy cái gì. Về sau bố bỏ uống rượu, bỏ thuốc lá các thứ ạ. Sau đó, bố đến thiền viện quy y Tam bảo. Hiện mỗi này bố đều ngồi thiền”.
“Con cố gắng hướng mẹ theo Phật. Tối hôm qua nằm ngủ thì hai mẹ con có tâm sự. Mẹ bảo giờ mẹ nghĩ vô thường, cái gì đến cứ để nó đến, nó đi thì cứ để nó đi. Bây giờ mẹ con có mất cái gì thì mẹ con cũng chấp nhận, mẹ con không đau. Vì từ lúc con đi thiền viện, mẹ con cũng không có tìm hiểu về Đạo Phật đâu nhưng con cũng thường hay nói chuyện về thiền viện cho mẹ nghe đó, con cũng cảm thấy mẹ con thay đổi rất nhiều. Mẹ con không còn suy nghĩ nhiều như trước đây” (Kết quả PVS một TTN nữ, 18 tuổi).
Như vậy, có thể thấy, cha mẹ dù có biết đến Đạo Phật hay không cũng có ảnh hưởng vào lúc ban đầu khi TTN mới đến với Đạo Phật. Tuy nhiên sau đó, nếu cha mẹ có theo Đạo Phật sẽ có ảnh hưởng tích cực dù chỉ ở mức hạn chế đến sự gắn bó với Đạo Phật của TTN. Và sự gắn bó đó còn tùy thuộc vào TTN.
Ảnh hưởng của môi trường SHTH: Việc thay đổi động cơ nêu trên có khả năng là do ảnh hưởng của môi trường SHTH ở các thiền viện. Quả thật kết quả phân tích số liệu bằng kiểm định T-test đã chứng minh rằng nhóm TTN tham gia SHTH với động cơ bên trong (do tự thích đi hoặc do lý do tích cực khác) đánh giá hoạt động tu học cao hơn so với nhóm TTN tham gia vì tác động của gia đình hoặc bạn bè: M = 4.20 (SD = 0,49) so với M = 3,73 (SD = 0,76) và p = 0,002. Kết quả PVS thể hiện sự thay đổi động cơ nêu trên của TTN là rất duy lý, xuất phát từ những lý do rất chính đáng. Việc TTN đánh giá cao môi trường SHTH cũng là xuất phát từ nhận thức của chính các em. Không dừng lại ở đó, niềm tin của TTN đối với Đạo Phật dù chưa được phân tích ở góc độ định lượng trong phạm vi bài viết này, nhưng qua PVS cho thấy TTN có niềm tin vào Đạo Phật và niềm tin đó cũng hoàn toàn là duy lý.
“Con rất tin đối với Phật pháp, con rất tin vào Đức Phật và quý thầy cô. Quý thầy cô giảng bài dễ hiểu và con rất thích […]. Khi biết đến Phật pháp, con thấy mình biết suy nghĩ hơn, biết chăm lo cho ông bà hơn [bạn đang sống với ông bà], giúp ông bà mọi thứ như nấu cơm, rửa bát và đặc biệt chú ý hơn đến việc học. So với trước đây thì việc học của con bây giờ tiến bộ hơn, con đứng đầu lớp. Đối với các bạn trong lớp con cũng cư xử tốt hơn. Trước con cũng nghiện facebook, lên face để tham gia chửi nhau và nói lời thô tục, nay con không còn nữa và con cũng đóng face luôn vì con thấy không cần thiết nữa, chỉ làm mình tiêu tốn thời gian. Trước đây khi thầy cô giáo la rầy mình cứ nghĩ là thầy cô muốn dìm mình xuống, còn bây giờ con hiểu thầy cô nói là để cho mình tốt hơn […]. Những bài học Phật pháp làm con thay đổi là Luật Nhân quả và lịch sử cuộc đời Đức Phật. Đức Phật từ bỏ ngai vàng và vượt qua nhiều gian khổ để vươn lên một tầm cao mới thì tại sao mình lại không làm được” (Kết quả PVS một TTN nữ, 15 tuổi).
“Đối với Đức Phật, Ngài có thật hay không là không quan trọng. Điều quan trọng Ngài là người tốt và giúp người khác tốt nên mình phải học theo Ngài, nên con rất tin. Ngài đã ngồi thiền dưới gốc Bồ Đề 49 ngày đêm, còn con một ngày ngủ nhiều hơn là học. Từ đó con cố gắng học hơn […]. Con thích nhất là ngồi thiền. Vì lúc đó con kiểm lại mình để thay đổi. Có những lúc nhớ lại hồi học ở cấp 2, con bị bắt nạt và con cảm thấy rất câm thù những người bắt nạt mình, nhưng khi ngồi thiền con lại xuôi đi. Nhiều lúc muốn giữ lại cảm giác câm thù nhưng khi ngồi thiền hoặc làm gì liên quan đến Phật pháp thì con cảm thấy nó vơi đi […]. Con cũng thích giờ học Phật pháp. Con có nghiệm ra Luật Nhân quả rất là hay. Ví dụ có ai đó làm cho con tức lên, làm tổn thương con. Lúc ấy, con biết nhìn lại mình, kiểm lại Luật Nhân quả, lúc đó cơn tức, cơn giận hay buồn bã ‘bay’ đi hết” (Kết quả PVS một TTN nam, 17 tuổi).
Đến đây có thể thấy, sự gắn kết giữa TTN với Đạo Phật còn tùy thuộc vào môi trường tu học. Khi TTN nhận thấy được những lợi ích từ việc tham gia SHTH sẽ phát sinh niềm tin và gắn kết với Đạo Phật.
Nhận xét và kết luận
Việc ban đầu TTN đến với Đạo Phật không hoàn toàn do tác động từ cha mẹ hoặc bạn bè. Một bộ phận TTN đến với Đạo Phật là xuất phát từ sự lựa chọn của chính các em. Mặc dù có một tỷ lệ nhất định do tác động từ cha mẹ hoặc bạn bè, nhưng đó chỉ là bước đầu, thời gian sau đó tùy thuộc vào môi trường SHTH. Dĩ nhiên, nếu cha mẹ có theo Đạo Phật thì cũng sẽ là yếu tố giúp các em gắn kết với Đạo Phật thường xuyên hơn nhưng sự tác động đó là không đáng kể. Phần lớn TTN lựa chọn Đạo Phật là duy lý, xuất phát từ nhận thức của chính các em. Yếu tố quan trọng để giúp cho các em nhận thức đúng về Đạo Phật, tìm thấy được lợi ích từ việc lựa chọn của mình lại nằm ở vai trò của các tự viện, mà cụ thể là Tăng Ni. Từ đó cho thấy việc xây dựng chương trình tu học dành cho TTN cần phải được chú trọng. Một điều phát hiện từ kết quả nghiên cứu là sự tác động của cha mẹ dường như chỉ nhằm mục đích cho các em sống tốt hơn, không có chứng cứ thể hiện sự tác động nhằm mục đích hướng các em đến một niềm tin tôn giáo. Dù cha mẹ có theo hay không theo Đạo Phật cũng khuyến khích các em đến chùa tham gia SHTH. Đây là một điều rất đặc biệt. Có lẽ Đạo Phật không đơn thuần là một tôn giáo mà còn là một khoa học và một triết lý sống như Tola & Dragonetti (2007) đã nhận định. Hay nói theo cách của một nhà nghiên cứu Phật học Việt Nam, Giáo sư Minh Chi (2003), “Tầm quan trọng của tư tưởng Phật giáo là ở tính người của nó (nay thường gọi là tính nhân bản), thay vì tinh thần thiêng liêng hay là siêu nhiên, mà các tôn giáo khác thường cho là đặc hữu của mình”.
Tóm lại, những gì được phát hiện qua nghiên cứu này vừa có những điểm phù hợp và không phù hợp với lý thuyết Xã hội hóa tôn giáo của E. Sherkat (2003). Sự ảnh hưởng của cha mẹ, tổ chức tôn giáo và bạn bè đến việc lựa chọn niềm tin của TTN là có cơ sở, nhưng cha mẹ không phải là tác nhân quyết định hoàn toàn và cha mẹ không áp đặt niềm tin của mình đối với con cái. Phát hiện qua nghiên cứu này cho thấy dường như vai trò của tự viện Phật giáo là quan trọng. Việc tự viện Phật giáo truyền tải được bản chất thật của Đạo Phật đã tác động đến nhận thức của các em, hình thành niềm tin ở các em, tạo thành chất keo để gắn kết các em với Đạo Phật. Cũng theo lý thuyết trên, chỉ con cái đã trưởng thành mới có khả năng tác động trở lại đối với niềm tin của cha mẹ. Kết quả nghiên cứu này cũng đã phát hiện sự tác động trở lại từ niềm tin vào Đạo Phật của TTN đối với cha mẹ dù các em chưa thực sự là người đã trưởng thành. Tuy nhiên, phát hiện này chỉ mang tính cá biệt, vì vậy cần được nghiên cứu ở một phạm vi rộng hơn. Nghiên cứu này chỉ mang tính chất khám phá, được tiến hành trong một phạm vi tương đối hẹp. Vì vậy, rất cần có những nghiên cứu thực nghiệm trên phạm vi rộng hơn để vừa đi vào kiểm nghiệm thực tế các lý thuyết nghiên cứu có liên quan vừa đánh giá một cách khách quan vai trò của Phật giáo đối với việc giáo dục đạo đức cho thanh thiếu niên.
Chú thích:
* Lê Tấn Lộc: NCS Phật học, Viện Trần Nhân Tông, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Tài liệu tham khảo:
1. Dương Thị Diệu Hoa, Nguyễn Ánh Tuyết, Nguyễn Kế Hào, Phan Trọng Ngọ, & Đỗ Thị Hạnh Phúc (2012). Giáo trình tâm lý học phát triển. Nxb ĐH Sư phạm, tr.34-35.
2. Khamis, H. (2008). “Measures of association: how to choose?”. Journal of Diagnostic Medical Sonography, 24: 155-162.
3. Minh Chi (2003). Truyền thống văn hóa & Phật giáo Việt Nam, Nxb Tôn giáo.
4. Nguyễn Hữu Tuấn (2010). Đạo Phật với tuổi trẻ để sống tốt hơn trong thế giới ngày nay. Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo, 2, 21-29.
5. Phạm Thành Nghị (2016). (2016). Tâm lý học giáo dục. Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.
6. Sherkat, D. E. (2003). Religious socialization: Sources of influence and influences of agency. In Dillon, Michele (ed), Handbook of sociology of religion, (pp.151-163). Cambridge: Cambridge University Press.
7. Tola, F. and Dragonetti, C. (2007). Buddhism: Science, philosophy, religion. Pensamiento, 63 (238): 713-742.
Hello there, just became alert to your blog through Google, and found that it’s truly informative.
I am gonna watch out for brussels. I’ll appreciate
if you continue this in future. Many people will be
benefited from your writing. Cheers! Escape room
Really great info can be found on web blog.?
Thanks a lot for sharing this with all folks you actually recognize what you are talking about! Bookmarked. Kindly also talk over with my website =).
Casino’nun sunduğu promosyonlar bahis yaparken ekstra kazanç fırsatları yaratıyor.
Bahis siteleri deneme bonusu ile oyunlara sıfır yatırım yaparak hemen kazanmaya başladım!
Casino’nun sunduğu promosyonlar sayesinde slot oyunlarında daha fazla kazanıyorum.
Düşük bahislerle oynayarak Fire Joker’ta bile büyük kazançlar elde edebiliyorum!
En sevdiğim slot oyunu Mega Fortune, büyük jackpotlar kazanma şansı çok yüksek!
Deneme bonusu sayesinde hiç para kaybetmeden kazanç sağladım, çok memnunum!
Slot oyunları bu casino’da her zaman kazandırıyor, jackpot kazanma şansınız çok yüksek!
Düşük bahislerle futbol bahislerinde bile büyük ödüller kazanmak mümkün!
Casino bonusları ve slotlar birleştiğinde, şansınızı artırmak çok kolay.
Bahis siteleri deneme bonusu ile oyunlara risksiz başlamak gerçekten harika!
Bu casino’daki slot oyunlarında bahis miktarımı ayarlayarak uzun süre oynamayı seviyorum.
This is a topic which is near to my heart… Many thanks! Exactly where are your contact details though?
Yüksek bahislerle oynadığım futbol maçlarından devasa kazançlar elde ediyorum!
Deneme bonusu sayesinde hiç para yatırmadan kazanmaya başladım!
Bu casino’da oynadığım slot oyunları ile her gün kazanç elde ediyorum.
Hi there! This article couldn’t be written any better! Looking at this article reminds me of my previous roommate! He continually kept preaching about this. I most certainly will send this information to him. Fairly certain he’ll have a great read. Thank you for sharing!
Deneme bonusu sayesinde para kaybetme riskim olmadan kazandım, çok keyifli!
Very good information. Lucky me I discovered your site by accident (stumbleupon). I have book marked it for later.
Good web site you have here.. It’s difficult to find high-quality writing like yours nowadays. I truly appreciate individuals like you! Take care!!
Good article. I am dealing with many of these issues as well..
Nice post. I learn something totally new and challenging on blogs I stumbleupon every day. It’s always useful to read articles from other authors and practice a little something from other websites.
Casino’nun sunduğu turnuvalar ile ekstra ödüller kazanmak çok keyifli!
Bu bahis sitesinin sunduğu deneme bonusu sayesinde hemen kazanç elde etmeye başladım!
Casino’nun sunduğu bahis promosyonları her zaman ekstra kazanç fırsatları sağlıyor.
Futbol bahislerinde strateji yaparak her zaman büyük kazançlar elde ediyorum!
Casino’nun sunduğu turnuvalar ile ekstra kazançlar kazanmak çok keyifli ve kazançlı.
Deneme bonusu ile oyuna başlamak gerçekten çok kazançlı, hiç yatırım yapmadan kazandım!
Slot turnuvaları çok heyecan verici, ekstra kazançlar elde etmek mümkün.
Bahis sitelerinde deneme bonusu ile oyunlara bedava başlayarak kazanç elde ettim!
Casino’nun sunduğu bonuslar sayesinde slot oyunlarında daha fazla kazanıyorum.
Casino’nun sunduğu promosyonlar sayesinde bahislerim her zaman kazançlı oluyor.
Deneme bonusu ile bahis yaparken para kaybetme riskim olmadan büyük kazançlar sağladım.
Deneme bonusu ile Aviator oynarken hiç risk almadan büyük ödüller kazanıyorum!
Bu casino’daki geniş bahis seçenekleri, her seviyede oyuncuya hitap eden oyunlar sunuyor.
That is a good tip especially to those new to the blogosphere. Short but very precise information… Appreciate your sharing this one. A must read post.
Deneme bonusu sayesinde hiçbir para yatırmadan büyük kazançlar elde ettim!
Deneme bonusu ile ilk defa bahis yaptım ve kazandım, çok heyecan verici!
Bu sitenin sunduğu deneme bonusu ile bedava Aviator oynayarak hemen kazanmaya başladım!
Bahis siteleri deneme bonusu ile oyuna riske girmeden başlamak harika bir deneyim!
Bahis yaparken kazançlarıma ek olarak aldığım bonuslar sayesinde şansım iki kat artıyor!
Bu bahis sitesinin deneme bonusu ile riske girmeden kazanmaya başladım!
Good post. I learn something new and challenging on websites I stumbleupon everyday. It will always be interesting to read articles from other authors and use a little something from other web sites.
Deneme bonusu ile bahis yapmak hem kolay hem de kazançlı, herkese tavsiye ederim!
Her gün bu casino’da slot oyunları oynayarak büyük kazançlar elde ediyorum!
Casino bonusları sayesinde slotlarda her zaman kazançlı çıkıyorum, harika bir site!
For years, I have actually battled unforeseeable blood sugar level swings that left me feeling drained and
lethargic. However considering that including Sugar Protector right into
my routine, I’ve seen a significant improvement in my total power and stability.
The dreadful mid-day thing of the past, and I value that this all-natural treatment attains these outcomes with no unpleasant or damaging responses.
honestly been a transformative exploration for me.
Bahis yaparken deneme bonusu kullanmak mükemmel, riske girmeden deneyim kazanıyorum!
You made some decent points there. I checked on the web for more info about the issue and found most individuals will go along with your views on this site.
Hey! Do you know if they make any plugins to assist with Search Engine Optimization?
I’m trying to get my blog to rank for some targeted keywords
but I’m not seeing very good results. If you know of any please share.
Kudos! I saw similar blog here: Eco product
I was able to find good information from your blog articles.
sugar defender reviews Finding Sugar Defender has actually been a game-changer
for me, as I’ve constantly been vigilant about handling my blood sugar degrees.
With this supplement, I really feel encouraged to organize my health, and my most recent medical check-ups have actually reflected a substantial turnaround.
Having a reliable ally in my corner supplies me with a sense
of security and confidence, and I’m deeply happy for
the profound distinction Sugar Defender has made in my health.
You are so interesting! I don’t believe I’ve read through a single thing like that before. So great to find somebody with original thoughts on this subject. Seriously.. thanks for starting this up. This site is something that is required on the web, someone with some originality.
Hi there, I think your blog may be having internet browser compatibility issues. When I look at your web site in Safari, it looks fine but when opening in I.E., it’s got some overlapping issues. I just wanted to give you a quick heads up! Aside from that, wonderful blog!
Having read this I thought it was really enlightening. I appreciate you taking the time and effort to put this article together. I once again find myself spending a significant amount of time both reading and commenting. But so what, it was still worth it.
Next time I read a blog, I hope that it doesn’t fail me just as much as this one. After all, I know it was my choice to read, however I genuinely believed you would probably have something interesting to talk about. All I hear is a bunch of whining about something that you could fix if you weren’t too busy searching for attention.
This excellent website really has all the information and facts I wanted concerning this subject and didn’t know who to ask.
I couldn’t refrain from commenting. Exceptionally well written.
Great info. Lucky me I discovered your blog by accident (stumbleupon). I have bookmarked it for later.
Good post. I will be going through some of these issues as well..
This is a topic that is close to my heart… Cheers! Exactly where can I find the contact details for questions?
Greetings! Very helpful advice in this particular article! It’s the little changes which will make the most important changes. Many thanks for sharing!
Hey there! I simply would like to give you a big thumbs up for the excellent information you have here on this post. I’ll be returning to your site for more soon.
This page definitely has all the information I wanted about this subject and didn’t know who to ask.
I’d like to thank you for the efforts you have put in writing this site. I’m hoping to see the same high-grade blog posts from you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has inspired me to get my own website now 😉
Very good article. I am dealing with many of these issues as well..
Good day! I just wish to give you a huge thumbs up for the great info you’ve got here on this post. I am coming back to your blog for more soon.
This site was… how do I say it? Relevant!! Finally I have found something that helped me. Thank you!
Hi, I do believe your blog might be having internet browser compatibility issues. When I take a look at your website in Safari, it looks fine however, if opening in IE, it has some overlapping issues. I merely wanted to give you a quick heads up! Other than that, excellent blog!
Hi there, I think your blog could possibly be having web browser compatibility issues. When I take a look at your web site in Safari, it looks fine however, when opening in I.E., it’s got some overlapping issues. I just wanted to provide you with a quick heads up! Aside from that, fantastic blog.
Howdy! This blog post couldn’t be written much better! Looking through this article reminds me of my previous roommate! He continually kept preaching about this. I’ll forward this article to him. Fairly certain he’ll have a great read. Many thanks for sharing!
I wanted to thank you for this wonderful read!! I certainly loved every little bit of it. I’ve got you book-marked to check out new stuff you post…
This blog was… how do I say it? Relevant!! Finally I have found something that helped me. Appreciate it!
I blog frequently and I seriously thank you for your information. The article has really peaked my interest. I am going to book mark your site and keep checking for new information about once per week. I opted in for your Feed too.
I’m amazed, I must say. Seldom do I encounter a blog that’s both equally educative and engaging, and without a doubt, you have hit the nail on the head. The problem is something too few men and women are speaking intelligently about. I am very happy I found this in my hunt for something concerning this.
An interesting discussion is worth comment. I think that you ought to write more about this subject matter, it might not be a taboo matter but generally folks don’t talk about such subjects. To the next! Many thanks.
Excellent post. I absolutely appreciate this website. Stick with it!
Aw, this was an extremely good post. Spending some time and actual effort to produce a great article… but what can I say… I hesitate a whole lot and don’t manage to get nearly anything done.
I wanted to thank you for this great read!! I absolutely loved every bit of it. I have got you saved as a favorite to check out new things you post…
I blog frequently and I genuinely thank you for your content. The article has really peaked my interest. I am going to book mark your blog and keep checking for new details about once per week. I opted in for your RSS feed as well.
I was very pleased to discover this website. I need to to thank you for ones time for this fantastic read!! I definitely appreciated every part of it and i also have you book marked to check out new things on your web site.
After I initially commented I seem to have clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and now each time a comment is added I recieve four emails with the same comment. Perhaps there is a way you can remove me from that service? Appreciate it.
Having read this I thought it was rather informative. I appreciate you finding the time and energy to put this content together. I once again find myself spending way too much time both reading and leaving comments. But so what, it was still worth it.
I blog quite often and I truly appreciate your information. The article has really peaked my interest. I’m going to take a note of your website and keep checking for new details about once per week. I subscribed to your Feed as well.
This site truly has all of the information I needed concerning this subject and didn’t know who to ask.
I’m amazed, I have to admit. Seldom do I encounter a blog that’s both educative and interesting, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The issue is something not enough folks are speaking intelligently about. I’m very happy that I stumbled across this during my hunt for something concerning this.
Good post! We are linking to this great post on our site. Keep up the good writing.
This page truly has all the information I wanted about this subject and didn’t know who to ask.
Greetings! Very useful advice within this post! It is the little changes which will make the most important changes. Thanks a lot for sharing!
I was extremely pleased to uncover this site. I need to to thank you for ones time for this wonderful read!! I definitely appreciated every bit of it and i also have you book marked to look at new stuff on your blog.
Saved as a favorite, I love your site.
I seriously love your website.. Pleasant colors & theme. Did you make this web site yourself? Please reply back as I’m wanting to create my very own blog and want to learn where you got this from or exactly what the theme is named. Thanks!
Pretty! This has been an extremely wonderful post. Thanks for supplying these details.
May I just say what a comfort to find somebody who truly knows what they’re discussing online. You certainly understand how to bring a problem to light and make it important. More people must read this and understand this side of your story. I was surprised that you aren’t more popular because you certainly possess the gift.
Great article. I am facing a few of these issues as well..
You are so interesting! I don’t believe I’ve read through a single thing like this before. So nice to find another person with a few genuine thoughts on this subject matter. Really.. many thanks for starting this up. This site is one thing that’s needed on the web, someone with some originality.
Everything is very open with a clear clarification of the challenges. It was definitely informative. Your site is very helpful. Many thanks for sharing.
May I simply say what a comfort to find someone who actually understands what they are talking about on the net. You actually know how to bring an issue to light and make it important. More and more people have to look at this and understand this side of the story. I was surprised you’re not more popular because you certainly possess the gift.
I like it when folks get together and share thoughts. Great blog, stick with it.
I used to be able to find good advice from your blog posts.
After checking out a few of the articles on your site, I honestly like your way of blogging. I saved as a favorite it to my bookmark webpage list and will be checking back in the near future. Take a look at my website as well and let me know how you feel.
After looking into a handful of the articles on your site, I truly like your technique of writing a blog. I book marked it to my bookmark website list and will be checking back soon. Please check out my website as well and tell me how you feel.
A fascinating discussion is definitely worth comment. I think that you need to write more on this subject matter, it may not be a taboo matter but usually people don’t discuss such topics. To the next! Many thanks.
I needed to thank you for this excellent read!! I certainly enjoyed every little bit of it. I have got you saved as a favorite to check out new things you post…
I blog often and I seriously thank you for your content. This great article has really peaked my interest. I’m going to book mark your website and keep checking for new details about once a week. I opted in for your RSS feed as well.
I blog often and I truly appreciate your information. This article has really peaked my interest. I am going to book mark your site and keep checking for new details about once a week. I subscribed to your Feed as well.
Oh my goodness! Incredible article dude! Thank you, However I am experiencing troubles with your RSS. I don’t know why I am unable to subscribe to it. Is there anyone else getting identical RSS issues? Anybody who knows the solution can you kindly respond? Thanks!
I’m more than happy to discover this web site. I wanted to thank you for ones time just for this fantastic read!! I definitely really liked every part of it and i also have you book-marked to see new information in your blog.
I blog quite often and I really thank you for your content. Your article has truly peaked my interest. I will take a note of your website and keep checking for new details about once per week. I opted in for your RSS feed as well.
That is a good tip particularly to those fresh to the blogosphere. Brief but very accurate information… Many thanks for sharing this one. A must read post.
Hi there! I simply would like to offer you a big thumbs up for the excellent info you’ve got right here on this post. I am coming back to your site for more soon.
Hi there, I do believe your website could be having web browser compatibility problems. Whenever I take a look at your blog in Safari, it looks fine however, when opening in I.E., it’s got some overlapping issues. I merely wanted to provide you with a quick heads up! Aside from that, wonderful site!
I couldn’t resist commenting. Well written.
Spot on with this write-up, I absolutely believe that this website needs a great deal more attention. I’ll probably be returning to read more, thanks for the information.
This page truly has all the info I wanted about this subject and didn’t know who to ask.
Everything is very open with a very clear explanation of the challenges. It was definitely informative. Your site is very useful. Thank you for sharing!
An impressive share! I’ve just forwarded this onto a coworker who has been conducting a little research on this. And he in fact bought me dinner because I stumbled upon it for him… lol. So let me reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanks for spending time to discuss this matter here on your site.
Aw, this was an exceptionally nice post. Spending some time and actual effort to make a really good article… but what can I say… I procrastinate a whole lot and don’t manage to get anything done.
It’s hard to find knowledgeable people on this topic, however, you sound like you know what you’re talking about! Thanks
Right here is the perfect webpage for everyone who wishes to find out about this topic. You understand a whole lot its almost tough to argue with you (not that I actually will need to…HaHa). You certainly put a brand new spin on a topic that’s been discussed for a long time. Wonderful stuff, just excellent.
I needed to thank you for this great read!! I definitely loved every bit of it. I’ve got you bookmarked to check out new things you post…
Hello! I could have sworn I’ve been to this blog before but after going through a few of the articles I realized it’s new to me. Nonetheless, I’m definitely pleased I came across it and I’ll be bookmarking it and checking back frequently.
I blog frequently and I seriously thank you for your information. The article has truly peaked my interest. I am going to book mark your website and keep checking for new details about once a week. I opted in for your Feed too.
This is a very good tip particularly to those fresh to the blogosphere. Short but very precise information… Many thanks for sharing this one. A must read post!
You’re so cool! I don’t think I’ve truly read through anything like this before. So wonderful to discover somebody with genuine thoughts on this topic. Seriously.. many thanks for starting this up. This website is something that is needed on the internet, someone with some originality.
This is a topic which is close to my heart… Thank you! Where are your contact details though?
It’s nearly impossible to find educated people about this subject, but you seem like you know what you’re talking about! Thanks
It’s difficult to find experienced people on this topic, but you sound like you know what you’re talking about! Thanks
Greetings! Very useful advice within this post! It is the little changes that make the largest changes. Thanks for sharing!
Visit the official Telegram website, select your operating system (Windows, macOS, Android, iOS), and download the app. Enjoy secure, fast messaging with text, voice calls, and file sharing, all protected by end-to-end encryption for enhanced privacy.飛機中文版
Very good post. I certainly love this site. Keep it up!
There’s certainly a lot to learn about this subject. I really like all of the points you’ve made.
This site was… how do you say it? Relevant!! Finally I’ve found something that helped me. Cheers.
Hello! I could have sworn I’ve been to this web site before but after going through a few of the posts I realized it’s new to me. Regardless, I’m definitely pleased I came across it and I’ll be bookmarking it and checking back often.
This is a topic which is close to my heart… Take care! Where can I find the contact details for questions?
I like it whenever people come together and share views. Great website, continue the good work!
Everything is very open with a precise description of the issues. It was really informative. Your website is very useful. Many thanks for sharing!
Wonderful article! We are linking to this great post on our website. Keep up the great writing.
I’d like to thank you for the efforts you have put in writing this site. I’m hoping to see the same high-grade content by you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has encouraged me to get my own website now 😉
Everything is very open with a precise explanation of the issues. It was definitely informative. Your site is useful. Many thanks for sharing!
Excellent blog post. I definitely love this website. Stick with it!
I was more than happy to discover this page. I wanted to thank you for ones time for this particularly fantastic read!! I definitely really liked every little bit of it and i also have you book marked to see new things on your website.
Spot on with this write-up, I actually feel this site needs far more attention. I’ll probably be back again to see more, thanks for the advice.
Excellent write-up. I absolutely appreciate this site. Stick with it!
Visit the official Telegram website, choose the appropriate operating system such as Windows, macOS, Android, iOS, etc., and download the application. Enjoy seamless communication across devices with Telegram’s secure and fast messaging features, including text, voice calls, and file sharing, all backed by end-to-end encryption for enhanced privacy.纸飞机下载
May I just say what a comfort to uncover someone who really knows what they’re talking about on the net. You definitely understand how to bring a problem to light and make it important. A lot more people must check this out and understand this side of the story. I was surprised that you are not more popular because you most certainly possess the gift.
I’m impressed, I have to admit. Seldom do I come across a blog that’s equally educative and engaging, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The issue is something which not enough folks are speaking intelligently about. I’m very happy I stumbled across this during my search for something regarding this.
potato软件是一款功能强大的中文聊天工具，专为全球用户设计，支持快速下载和安装。无论您是个人用户还是企业客户，土豆软件都能提供流畅的聊天体验，满足多种通讯需求。访问官网，获取最新版本的土豆软件，并了解更多中文界面功能和安装指南。轻松连接朋友、同事，提升您的沟通效率。Potato中文
That is a very good tip especially to those fresh to the blogosphere. Brief but very accurate info… Thank you for sharing this one. A must read article.
Les 4 piles de destination sont placées en haut à droite de la fenêtre. C’est à cet emplacement que vous devez créer les piles de cartes classées par ordre croissant et par couleur afin de gagner. Chaque pile de destination doit commencer par un As. Defend the tank • Dimensions – gameplay en trois dimensions où vous devez supprimer des cubes dans une structure verticale. Règles du solitaire Jouer au tarot ! Confidentialité Guide à l’usage des parents Jouez à la belote très facilement immédiatement et gratuitement. Pas de téléchargement, pas d’inscription. Sur Toupty, vous pouvez jouer au Solitaire en sélectionnant le jeu dans notre section de jeux en ligne. Cliquez sur le jeu pour le démarrer et utilisez votre souris ou votre écran tactile pour déplacer les cartes.
https://www.retecool.com/author/achsubtheke1972/
Si vous avez déjà installé Modern Warfare sur votre PC ou votre console, il vous suffit de lancer le FPS d’Activision, et de vous rendre dans le menu « Classified » présent sur l’écran principal. De là, vous aurez un accès direct et gratuit au téléchargement de Warzone. La taille de ce dernier varie entre 18 et 22 Go, selon que vous ayez ou non téléchargé précédemment le patch le plus récent de Modern Warfare. 13 novembre 2020 Destiny 2 dispose d’une campagne solo, d’un mode coopératif et compétitif et de plein d’extensions régulières qui densifient le scénario et le contenu. Vous devez savoir, que le fichier de le beta pèse environ 30Go pour les possesseurs de la version Alpha. Tandis que pour les autres, le téléchargement atteindra les 42Go. Pour ceux ayant précommandé leur exemplaire, vous devrez suivre les étapes suivantes pour y jouer dès le 19 septembre.
Your content always manages to captivate and educate me. Keep up the fantastic work!
Thanks again for the article post. Cool.