Văn Hóa Phật Giáo 371

Lối sống mang lại hạnh phúc từ triết lý tiết độ trong kinh Trung A Hàm (ThS. Phạm Ngọc Sơn)

Posted on by Minh Triết
Phật dạy phải biết tinh tấn tu tập. Để làm được như thế, con người phải biết làm chủ mình trong cuộc sống thông qua tinh thần kỷ luật, mà trong Phật học gọi là Giới. Đó là “những điều răn cấm do Đức Phật chế định cho hàng xuất gia và tại gia để ngăn ngừa tội lỗi của ba nghiệp”

Tiết độ trong Phật giáo được xem là cứu cánh, để ta có được cái nhìn chính kiến, sống ung dung tự tại, không bị phiền não và cám dỗ bởi danh lợi vật chất.

TIẾT ĐỘ LÀ CHÌA KHÓA CỦA AN LẠC

Tiết độ (E. Moderation) có thể hiểu là một việc làm dung hòa, có chừng mực, biết tiết chế, tránh thái quá hoặc bất cập. Nói một cách khác, tiết độ là mức độ điều hoà, quân bình nơi tư cách của con người; những gì thái quá, quá đà là phản lại với sự tiết độ. Như vậy, những lối sống ích kỷ, chỉ biết đến mình, sống buông thả, ăn chơi sa đoạ, vượt khỏi giới hạn của pháp luật được xem như là trái với tiết độ. Nếu không biết điều chỉnh cách sống phù hợp với tiết độ, con người có thể gánh chịu những khổ đau khôn lường. Thực tế cho thấy, những người quá đam mê khẩu vị phải gánh chịu những căn bệnh khó trị của thời đại như gout, ung thư hoặc bị béo phì và giảm sút sức khỏe…; những người quá đam mê vật chất thường không có được hạnh phúc gia đình, ít có được tri kỷ; những người quá đam mê nhục dục thường nhiều bệnh tật, thân tâm thường bất an; những người quá tự cao thường cô đơn, lạc lõng; những người đầy sân hận thường gây nên lỗi lầm như dân gian có câu “giận quá mất khôn”. Thế nên mới nói “Tiết độ là chìa khoá của an lạc”. Điều này đã được Đức Phật dạy trong Kinh Thiện Pháp. Qua bài kinh, Đức Phật đã dạy cho hàng đệ tử của Ngài về bảy pháp dẫn đến hoan hỷ an lạc, đem lại lợi ích cho mình và cho người, trong đó tiết độ là một trong bảy pháp. Theo lời Phật dạy: Tỳ kheo nào thành tựu bảy pháp tất được hoan hỷ an lạc trong pháp Hiền Thánh, thẳng tiến đến lậu tận. Bảy pháp đó là gì? Đó là biết pháp, biết nghĩa, biết thời, biết tiết độ, biết mình, biết chúng hội và biết sự hơn kém của người… Thế nào là Tỳ kheo biết tiết độ? Đó là Tỳ kheo biết tiết độ trong việc ăn, uống, đi, đứng, ngồi, nằm, nói năng, im lặng, giảm bớt ngủ nghỉ, tu tập chánh trí. Ấy là Tỳ kheo biết tiết độ [1].

Nếu không biết điều chỉnh cách sống phù hợp với tiết độ, con người có thể gánh chịu những khổ đau khôn lường.

Để hóa giải được khổ đau và thành tựu an lạc trong cuộc sống, Phật dạy con người phải biết tập sống tiết độ trong mọi hành động thường ngày, quan trọng hơn là phải biết nâng cao tuệ giác, tu tập chánh trí.

Cùng với sự phát triển của xã hội, con người đối diện với nhiều cám dỗ mới nên việc sống tiết độ không phải là điều dễ dàng. Do đó, Phật dạy phải biết tinh tấn tu tập. Để làm được như thế, con người phải biết làm chủ mình trong cuộc sống thông qua tinh thần kỷ luật, mà trong Phật học gọi là Giới. Đó là “những điều răn cấm do Đức Phật chế định cho hàng xuất gia và tại gia để ngăn ngừa tội lỗi của ba nghiệp” [2]. Giới còn có thể được hiểu là những điều không nên làm, là sự giữ gìn của mỗi người khi căn tiếp xúc với trần mà Đức Phật đã chế định cho đệ tử để ngăn ngừa tội lỗi của ba nghiệp về thân, khẩu và ý. Nghĩa rộng của giới thì bao hàm mọi hành vi chân chánh nhưng theo nghĩa hẹp thì chỉ giới hạn 2 phần là dừng các điều ác và làm các điều thiện, đặc biệt là 10 giới căn bản chung cho cả tại gia và xuất gia, liên hệ với ba nghiệp thân, khẩu, ý và nghiêng về các thiện hành: Không sát sanh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối, không nói hai lưỡi, không nói đâm thọc, không nói thô ác, không tham, không sân, không si. Giới là một trong ba yếu tố căn bản không thể thiếu trong tiến trình tu tập để thành tựu đạo quả giải thoát Niết-bàn; nó có thể hạn chế những chướng ngại cho đời sống thanh tịnh và sự tu tập.

Có lần Tôn giả A-nan thắc mắc về mục đích của việc giữ giới, Tôn giả đã được Đức Phật dạy rằng: “Này A-nan, nhân trì giới mà được không hối hận, nhân không hối hận mà được hân hoan, nhân hân hoan mà được hỷ, nhân hỷ mà được chỉ, nhân chỉ mà được lạc, nhân lạc mà được định… Này A-nan, đó chính là các pháp hỗ trợ lẫn nhau, làm nhân cho nhau. Như vậy, giới này đưa đến chỗ cao tột, tức là đưa từ bờ này đến tận bờ kia” [3].

Tầm quan trọng của việc giữ giới được Đức Phật nhắc lại cho toàn thể các Tỳ kheo khi Ngài trú ở nước Xá-vệ, ở Kinh Giới thuộc Trung A-hàm và Tôn giả Xá-lợi-phất đã ví việc giữ giới giống như nuôi rễ cây; nếu rễ cây không đủ mạnh thì cây không thể phát triển tốt được; cũng vậy nếu người tu không biết giữ gìn giới hạnh cũng không thể giải thoát, không thể chứng đắc Niết-bàn. Ngoài ra, người thành tựu giới đức còn được hưởng năm sự lợi ích: (1) Thủ hộ biệt giải thoát luật nghi; khéo thâu nhiếp các oai nghi lễ tiết; (2) Được các đồng phạm hạnh kính trọng; (3) Học rộng, nghe nhiều, kiến thức rộng rãi; thấy, hiểu rõ ràng; (4) Sống an lạc trong đời sống hiện tại; chứng đắc như thật trí; chân chánh dứt hết khổ; (5) Sự sanh đã dứt, phạm hạnh đã vững, việc cần làm đã làm xong, không còn tái sanh nữa [4].

Đối với hàng Phật tử tại gia, giữ Giới là điều kiện cần thiết để thực hiện tốt lời dạy của Đức Phật. Giữ giới không những mang lại lợi ích thiết thực cho bản thân mà còn mang lại lợi lạc cho toàn xã hội. Về phía bản thân, giữ giới giúp cho bản thân an lành, thoát ly những sợ hãi, được mọi người tín nhiệm, thân tâm thường an lạc, trí tuệ ngày càng phát khởi. Về phía xã hội, giữ giới giúp cho xã hội bình yên, trật tự, bình đẳng, văn minh, và hạnh phúc. Giữ giới “là tôn trọng nhân bản, là nếp sống văn minh, là nền tảng đạo đức” [5]; “là giữ gìn nguồn an lạc hạnh phúc” [6]; “là nền tảng xây dựng toà nhà hạnh phúc cho bản thân, gia đình, và xã hội” [7].

Hiểu theo đời thường, “Giới” trong Phật giáo có thể là tính kỷ luật mà mỗi người phải tuân thủ, luyện tập thành thói quen, thành nếp sống hàng ngày từ cách phân bổ thời gian cho đến cách ăn xài, chi tiêu cho sinh hoạt. Thói quen, nếp sống đã ăn sâu bám rễ trong cuộc sống mỗi con người nên để thay đổi nó con người cần phải có ý chí. “Vạn sự khởi đầu nan” nên chỉ cần vượt được những trở ngại ban đầu để thói quen, nếp sống tiết độ được hình thành thì con người sẽ bước vào một thay đổi mới, mang lại an lạc cho mình và cho người.

Tiết độ không những là việc làm cần thiết để có cuộc sống an lành mà còn là một kinh nghiệm của sự trưởng thành, biết biến chuyển những thói quen, lối sống tiêu cực thành tích cực. Người tiết độ là người biết chừng mực, biết dung hoà và luôn giữ cho tâm bình tĩnh. Người như vậy một mặt sẽ sống thoải mái, bình an; một mặt có khả năng làm được những việc mang tính thử thách cao, mang lại lợi ích cho mình và cho tha nhân. Trên tất cả đó là người biết làm chủ bản thân mình, thắng bản thân mình. Đó là một lợi ích lớn lao như Đức Phật nói “Thắng được vạn quân không bằng thắng chính mình”.

Phật dạy: “Đừng nên mong cầu dục lạc, là nghiệp vô cùng hèn hạ, là hành vi của phàm phu. Cũng Ađừng mong cầu tự thân khổ hạnh, rất khổ, không tương ưng với cứu cánh”.

Như vậy, tiết độ là một hành vi tích cực, mang lại sự thăng bằng và thanh thoát cho cuộc sống con người; nó giúp kìm hãm, giới hạn những ràng buộc của bản năng và dục vọng. Tiết độ chính là chìa khóa thành công của đời người.

TIẾT ĐỘ LÀ BIẾT XA LÌA NHỮNG CỰC ĐOAN

Sống tiết độ không có nghĩa là phải hà khắc, keo kiệt, bủn xỉn, hành xác; nó cũng không phải là hoàn toàn xa lánh, hoặc tránh né tất cả. Tiết độ là xa lìa hai cực đoan: “Một cực đoan là luôn luôn đi tìm hạnh phúc bằng những khoái lạc giác quan hay dục lạc, đó là cách “thấp hèn, tầm thường và không lợi lạc và là cách của những người tầm thường”; cực đoan thứ hai là đi tìm sự hạnh phúc thông qua sự hành hạ bản thân, hành xác bằng nhiều hình thức tu khổ hạnh khác nhau, đó là cách “chỉ mang lại đau đớn, không đáng phải làm và không lợi lạc” [8]. Đức Phật từng giảng dạy điều này trong bài kinh Câu-Lâu-Sấu vô tránh khi Ngài trú ở vùng Bà-kì-sấu ở Kiếm-ma-sắt-đàm, một đô ấp của Câu-lâu. Trong bài kinh, Phật dạy không nên theo dục lạc thấp kém, cũng không nên tự hành xác bằng khổ hạnh; hai cực đoan này đều thuộc tà đạo. Con đường Trung đạo được Đức Phật thực chứng đã mang đến trí tuệ, giác ngộ và Niết bàn, đó chính là Bát Chánh đạo.

Phật dạy: “Đừng nên mong cầu dục lạc, là nghiệp vô cùng hèn hạ, là hành vi của phàm phu. Cũng đừng mong cầu tự thân khổ hạnh, rất khổ, không tương ưng với cứu cánh.  Vấn đề này được nói lên với nguyên nhân nào? Ở đây, “Đừng nên mong cầu dục lạc, là nghiệp vô cùng hèn hạ, là hành vi của phàm phu”.  Đây là nói về một cực đoan. “Cũng đừng mong cầu tự thân khổ hạnh, rất khổ, không tương ưng với nghĩa”.  Đây là nói về một cực đoan nữa. Do bởi sự kiện này mà nói “Đừng nên mong cầu dục lạc, là nghiệp vô cùng hèn hạ, là hành vi của phàm phu. Cũng đừng mong cầu tự thân khổ hạnh, rất khổ, không tương ưng với nghĩa” [9].

Theo như lời dạy của Đức Phật trong bài kinh Câu-Lâu-Sấu vô tránh, biết sống tiết độ cũng chính là biết thực thi “Trung đạo”, con đường không tuyệt đối hóa một vấn đề gì, ly khai tất cả những ý niệm chấp trước, không chấp hữu và không chấp vô, không thái quá và không bất cập, ly khai các cực đoan và phiền não, tự tại vô ngại, giải thoát giác ngộ. Con đường Trung đạo trong bài kinh Câu-Lâu-Sấu vô tránh là con đường thực hành theo Bát Chánh đạo, gồm:

(1) Chánh kiến: là sự hiểu biết, sự kiến giải chính xác; “thấy khổ là khổ, tập là tập, diệt là diệt, đạo là đạo, có nghiệp thiện ác, có nghiệp báo thiện ác; có đời này đời sau, có cha mẹ; trong thế gian có bậc chân nhân đi đến cõi lành, đi theo đường lành, hướng về điều lành thì ở đời này đời sau sẽ thành tựu được tự giác, tự chứng”;

(2) Chánh tư duy: là dùng Chánh kiến làm cơ sở, để tư tưởng chín chắn về nội dung của Chánh kiến; “không có dục giác, sân giác và hại giác”;

(3) Chánh ngữ: là sự đặt nền móng trên ý niệm chính xác, để biểu đạt công phu thực tiễn của nghiệp khẩu; “xa lìa nói dối, nói đâm thọc hai chiều, nói ác, nói thêu dệt”;

(4) Chánh nghiệp: Giữ cho ba nghiệp thân, khẩu, ý thanh tịnh, lìa tất cả những hành vi xấu ác như sát sinh, trộm cướp, tà dâm;

(5) Chánh mệnh hay Chánh mạng: là phương pháp mưu sinh phải chân chính, loại bỏ các nghiệp ác, nên theo những chức nghiệp chính đáng để hành xử trong các nhu cầu của đời sống; “rời bỏ tà mạng như chú thuật, bói toán, … là cầu y phục, ăn uống, giường chõng, thuốc men, các đồ dùng sinh sống một cách đúng pháp”;

(6) Chánh tinh tấn: là đối với đạo nghiệp, tự mình nỗ lực gắng sức, đoạn trừ điều ác gắng tu điều thiện; “phát nguyện và phấn đấu thực hiện mĩ mãn nội dung phát nguyện: quyết dứt ác pháp đã sinh, quyết ngừa ác pháp chưa sinh, làm phát sinh thiện pháp, làm tăng trưởng đầy đủ thiện pháp đã sinh”;

(7) Chánh niệm: là khi tự tâm đã gắng gỏi tinh tấn, thì nên dùng phương pháp bất tịnh quán để nhiếp tâm, chế tâm, khiến tâm trụ “nhất cảnh”, và không khởi tư niệm vật ngã; “nhớ tưởng chân chính, tức nhớ nghĩ đúng đắn về tính tướng của các pháp mà không quên mất”;

(8) Chánh định: là tu trì theo bảy giai đoạn vừa nêu để đi vào tứ thiền, bát định; “xa lìa pháp ác ở cõi Dục, thành tựu Sơ thiền cho đến Tứ thiền” [10].

Bát Chánh đạo là con đường giải quyết các vấn đề khổ đau, bất như ý trong cuộc sống. Nếu người người biết tu theo Bát Chánh đạo, thế gian sẽ an lành tịnh lạc, không còn cảnh khổ đau, bất hạnh. Tám nhánh trong con đường này có mối tương hỗ qua lại lẫn nhau. Chúng phải được phát triển gần như đồng thời với nhau và mỗi nhánh giúp cho sự đào luyện những nhánh khác.

Tiết độ trong Phật giáo được xem là cứu cánh, để ta có được cái nhìn chính kiến, sống ung dung tự tại, không bị phiền não và cám dỗ bởi danh lợi vật chất.

Đức Phật đã giảng dạy cho Ngũ Chi Vật Chủ mối liên hệ của tám nhánh trong Bát Chánh đạo: “…Vì nhân chánh kiến nên sanh chánh tư duy, nhân chánh tư duy nên sanh chánh ngữ, nhân chánh ngữ nên sanh chánh nghiệp, nhân chánh nghiệp nên sanh chánh mạng, nhân chánh mạng nên sanh chánh tinh tấn , nhân chánh tinh tấn nên sanh chánh niệm, nhân chánh niệm nên sanh chánh định. Hiền Thánh đệ tử đã định tâm như vậy rồi, liền giải thoát tất cả dâm, nộ, si. Này Vật chủ, Hiền Thánh đệ tử đã chánh tâm giải thoát như vậy rồi, liền biết như thật rằng “Sự sanh đã dứt, phạm hạnh đã vững, điều cần làm đã làm xong, không còn tái sanh nữa”. Đó gọi là học kiến đạo thành tựu tám chi, và A-la-hán lậu tận đã thành tựu mười chi” [11].

Việc tu hành của Bát Chánh đạo, cũng chính là sự tăng tiến của Giới – Ðịnh – Tuệ, hay tu tập Tam vô lậu học nhằm giúp vượt khỏi sự trói buộc của mọi phiền não, hoàn toàn tự tại, chứng nhập quả vị giải thoát hoàn toàn, không còn nằm trong sự kiềm tỏa của tam giới và không dừng lại ở phước báo sanh thiên. Ba môn học này chỉ có trong giáo pháp của Đức Phật.

Như vậy, Giới – Ðịnh – Tuệ cũng là 3 thành tố của con đường Trung đạo mà Ðức Phật đã tự khám phá ra và truyền dạy lại cho con người. Nếu sống đúng với con đường Trung đạo này thì con người đã từng bước từ bỏ đi những đau khổ, vướng mắc trong cuộc sống để nắm giữ hạnh phúc chân thật và đi vào cuộc sống an lạc. Tam vô lậu học là một thực thể giải thoát thì trong Giới vốn có Ðịnh và Tuệ, trong Ðịnh vốn có Giới, Tuệ; trong Tuệ vốn có Giới, Định. Mức độ thăng hoa của một trong ba chi phần này luôn luôn có liên quan đến hai chi phần kia. Có Tuệ mới biết đâu là chánh Giới, có Tuệ mới ổn định được tâm (Định). Càng thực hiện Giới thì càng hiểu về thực tại. Từ đó hiểu biết được tâm, ổn định được tâm. Khi ổn định tâm được thanh tịnh và cái thấy biết về thực tại càng rõ ràng và tích cực hơn. Xa lìa hai cực đoan còn được Đức Phật giảng dạy thông qua hình ảnh lên dây đàn rất thiết thực và sâu sắc cho Tôn-giả Sa-môn Nhị Thập Ức.

Một thời Đức Phật trú tại nước Xá-vệ, trong rừng Thắng Lâm, vườn Cấp-cô-độc, bằng tha tâm trí Ngài biết được tâm niệm của Tôn giả Sa-môn Nhị Thập Ức vốn dĩ là một người chơi đàn, đi tu được một thời gian, với nỗ lực tinh tấn hết mức mà không đạt được giải thoát nên cảm thấy buồn và muốn hoàn tục. Đức Phật cho gọi Sa-môn Nhị Thập Ức đến và giảng giải cho Tôn giả về cách xa rời hai cực đoan thông qua nghệ thuật lên dây đàn. Có thể thấy, thông qua lời dạy của Đức Phật đối với Tôn giả Sa-môn Nhị Thập Ức, xa lìa vào hai cực đoan cũng giống như để dây đàn quá căng hay quá chùng đều sẽ không đưa lại kết quả tốt. Biết giữ cho cuộc sống thăng bằng như biết căng dây đàn vừa phải là một nghệ thuật tu tập cho cả người xuất gia lẫn người tại gia. Biết sắp xếp thời gian thích hợp cho từng công việc, phân bổ thời gian hợp lý, nắm bắt và buông bỏ những pháp cần và không cần trong cuộc sống là kinh nghiệm quý báu, đưa đến cuộc sống hạnh phúc, an lạc.

Tóm lại, lối sống tiết độ qua lời dạy của Đức Phật là một lối sống có Chánh kiến, giúp con người tránh xa những khổ đau do những cám dỗ của vật chất mang lại. Mặt khác, tiết độ giúp con người biết sống có đạo đức, tuân thủ khuôn phép để xây dựng một cuộc sống an vui, hạnh phúc, thảnh thơi.

 

Chú thích:

* Thạc sĩ Phạm Ngọc Sơn – Giảng viên Trường Đại học Công nghiệp Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh, ThS. Giảng dạy tiếng Anh, ThS. Phật học.

[1] Tuệ Sỹ (dịch) (1992), Kinh Trung A Hàm, kinh Thiện Pháp, Nxb Tôn Giáo, Hà Nội.

[2] Thích Minh Cảnh (2016), Từ điển Phật học Huệ Quang, Nxb Tổng hợp TP HCM, tr.1708.

[3] Tuệ Sỹ (dịch) (1992), Kinh Trung A Hàm, kinh Hà Nghĩa, Nxb Tôn Giáo.

[4] Tuệ Sỹ (dịch) (1992), Kinh Trung A Hàm, kinh Thành Tựu Giới, Nxb Tôn Giáo.

[5] Thích Thanh Từ (2009), Tam quy ngũ giới, Nxb Tôn Giáo, tr.33.

[6] Thích Chơn Thiện (2009), Phật học khái luận, NXB Phương Đông, tr.342.

[7] Thích Chân Tính (2006), Tam quy ngũ giới, Nxb Tôn Giáo, tr.26.

[8] W. Rahula-Lê Kim Kha (2011), Những điều Phật đã dạy, Nxb Phương Đông tr.96.

[9] Tuệ Sỹ (dịch) (1992), Kinh Trung A Hàm, kinh Câu-lâu-sấu Vô Tránh, Nxb Tôn Giáo.

[10] Thích Minh Cảnh (2016), Sđd, tr.371-372.

[11] Tuệ Sỹ (dịch) (1992), Kinh Trung A Hàm, kinh Ngũ Chi Vật Chủ, Nxb Tôn Giáo.

 

177 thoughts on “Lối sống mang lại hạnh phúc từ triết lý tiết độ trong kinh Trung A Hàm (ThS. Phạm Ngọc Sơn)”

  1. Gregory Stewart says:

    I haven’t checked in here for some time since I thought it was getting boring, but the last several posts are good quality so I guess I’ll add you back to my everyday bloglist. You deserve it my friend 🙂

  10. business visa says:

    Excellent post. I was checking continuously this blkogand I am impressed! Extremely useful information. I carefor such information a lot. I was looking for this cdrtain information for a very longtime.Thank you and good luck.

  12. Kasyno Online PL says:

    I do consider all the ideas you’ve presented in your post.They are very convincing and will definitely work.Nonetheless, the posts are too quick for newbies.May you please lengthen them a bit from subsequenttime? Thanks for the post.

  18. C-64c says:

    I blog quite often and I genuinely appreciate your content.Your article has truly peaked my interest. I am goingto book mark your blog and keep checking for new information about once per week.I opted in for your RSS feed as well.

  20. Sagrada Madre says:

    Very well written article. It will be useful to everyone who usess it, including yours truly :). Keep up the good work – looking forward to more posts.my blog: haojiafu.net

  22. may in soi nhua says:

    Hi! I just want to give you a big thumbs up for your great information you have got here on this post. I’ll be returning to your blog for more soon.

  24. Miel de abeja says:

    Its wonderful as your other articles : D, appreciate it for putting up. “The rewards for those who persevere far exceed the pain that must precede the victory.” by Ted W. Engstrom.

  25. ice hack says:

    I do consider all the concepts you’ve introduced on your post.They are very convincing and can definitely work.Nonetheless, the posts are too short for newbies.Could you please extend them a bit from next time? Thank you for thepost.

  27. Tang like Facebook says:

    Usually I don’t learn article on blogs, but I wish to say that this write-up very forced me to try and do so! Your writing taste has been surprised me. Thanks, quite nice article.

  36. Explore now says:

    Thank you, I have recently been searching for info about this topic for ages and yours is the best I have discovered so far. But, what about the bottom line? Are you sure about the source?

  51. for more info says:

    It’s in point of fact a nice and useful piece of info. I’m happy that you just shared this helpful information with us. Please stay us up to date like this. Thank you for sharing.

  52. Pop up card manufacturer says:

    I had no idea about the photographers until I got there. So glad I could put away my phone and not take the chance of dropping it in the water – it also allowed me to disconnect.

  56. Mua follow Tiktok says:

    It is really a great and useful piece of info. I am satisfied that you just shared this usefulinformation with us. Please stay us up to date like this.Thank you for sharing.

  69. 535121647 says:

    Greetings! Very helpful advice in this particular post! It is the little changes which will make the greatest changes. Thanks a lot for sharing!

  73. https://t.co/3gnxm6m1d6 says:

    Thanks for your personal marvelous posting! I definitely enjoyed reading it, you might be a great author.I will ensure thatI bookmark your blog and may come back in the future.I want to encourage you continue your great posts, havea nice afternoon!

  74. https://t.co/l5LKFzwBBv says:

    I don?t even know how I ended up here, but I thought this post was great. I do not know who you are but definitely you are going to a famous blogger if you are not already 😉 Cheers!

  78. https://t.co/bwu6hSWocU says:

    Nice post. I was checking constantly this blog and I’m impressed! Extremely helpful info specifically the last part 🙂 I care for such information much. I was looking for this particular information for a very long time. Thank you and good luck.

  97. Elder Law Attorneys says:

    Looking for expert guidance on protecting assets while qualifying for Medicaid? As experienced elder law attorneys near me, our team at Ohio Medicaid Lawyers provides specialized legal assistance with Medicaid planning, estate planning, and asset protection strategies. We help seniors understand medicaid eligibility income charts and navigate the complex 5-year lookback period. Visit our website for comprehensive information about Ohio medicaid income limits 2024 and schedule a consultation with a trusted elder care attorney who can safeguard your future.

  99. linebet says:

    Sweet blog! I found it while browsing on Yahoo News. Do you have anytips on how to get listed in Yahoo News? I’ve been trying for a while but I never seem to get there!Cheers

  105. dich vu cho thue du che du bat says:

    Thanks, I’ve just been searching for information about this subject for ages and yours is the best I have came upon so far. However, what concerning the conclusion? Are you sure about the supply?

  115. this website says:

    Aw, this was an exceptionally nice post. Taking the time and actual effort to make a very good articleÖ but what can I sayÖ I procrastinate a lot and don’t seem to get anything done.

  124. No Index this URL says:

    💗💫คาสิโนสดชั้นนำระดับโลก ครบวงจร💫💗🍓🍓มีเพียง USER เดียว เล่นจบ ครบทุกอย่าง😍😍แค่ 10 บาท ก็สามารถร่วมสนุกได้

  129. Micah says:

    Aw, this was an exceptionally nice post. Spending some time and actual effort tocreate a great article… but what can I say…I put things off a lot and don’t manage to get nearly anything done.

  145. game says:

    Hello there! Do you know if they make any plugins to protect against hackers?I’m kinda paranoid about losing everything I’ve worked hard on. Anyrecommendations?

  152. ogniwa lifepo4 says:

    EVE ogniwa LiFePO4 to nowoczesne akumulatory litowo-żelazowo-fosforanowe, charakteryzujące się wysoką trwałością, bezpieczeństwem i stabilnością termiczną. Są szeroko stosowane w magazynach energii, pojazdach elektrycznych oraz systemach solarnych. Dzięki długiej żywotności i odporności na głębokie rozładowania stanowią doskonałą alternatywę dla tradycyjnych akumulatorów ołowiowo-kwasowych.

  167. plano overhead garage door says:

    Hi there, just became aware of your blog through Google, and found that itis really informative. I am going to watch out for brussels.I will be grateful if you continue this in future.Numerous people will be benefited from your writing.Cheers!

  168. Quang cao Facebook says:

    Hello my loved one! I want to say that this article is amazing, great written and come withapproximately all important infos. I’d like to see more posts like this .

  170. xhamster.com says:

    You could definitely see your expertise in the paintings you write. The arena hopes for even more passionate writers like you who are not afraid to say how they believe. At all times follow your heart.

  171. xhamster.com says:

    I needed to thank you for this good read!! I certainly loved every bit of it. I have you book-marked to check out new things you postÖ

  173. just go to says:

    fantastic points altogether, you just received a new reader. What may you suggest about your submit that you just made some days in the past? Any certain?

  174. see the website says:

    Hello! I know this is somewhat off topic but I was wondering if you knewwhere I could locate a captcha plugin for my comment form?I’m using the same blog platform as yours and I’m having troublefinding one? Thanks a lot!

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *