I. Thời kỳ niên thiếu thân tộc:
Tổ Phi Lai hiệu Chí Thiền
Húy là Như Hiển linh huyền, thế danh
Nguyễn Văn Hiển, thật trọn lành
Tháng hai năm Dậu nguyên sanh thời kỳ
Một tám sáu mốt (1861) sử ghi
Quảng Nam là tỉnh, huyện thì Duy Xuyên
Xã Diên Sơn, trọn đức hiền
Nguyễn Hân Bố Chánh chức quyền Phụ thân
Danh truyền Nội tổ quan phần
Hậu Quân Hộ Quốc công thần quý cao
Tổ thì vốn được quyền trao
Một tám bảy tám bước vào đường quan
Khánh Hòa Hậu Bổ lo toàn
Văn thư trong hạt, chẳng màng vinh thân
Cần Vương chống Pháp lụy phần
Vào Nam lánh nạn qua cơn hiểm nghèo.
II. Thời kỳ xuất gia tu học:
Năm Tân Tỵ thuở huyền siêu
Một tám tám mốt (1881) Tổ theo lý mầu
Chuyên tu Phật lý cao sâu
Bồ-đề hạt giống đã vào đất thiêng
Lý Vô thường đạt ngay liền
Một lòng cầu đạo, chùa Thiền Đàm hoa
Cúi đầu lạy bậc từ hòa
Minh Phương Sơ tổ hiệu là Minh Mai
Biết rằng Pháp khí đủ đầy
Sơ tổ khả thuận nhận ngay thỉnh cầu
Thế rồi lần lượt trước sau
Giác Viên rồi cả Giác Lâm trụ trì
Người người Gia Định còn ghi
Tâm từ, công sức Tổ thì rộng vang
Trí đức cũng đã rành rành
Pháp danh Như Hiển, hiệu danh Trí Thiền
Tiếp vào dòng mạch chân nguyên
Lâm Tế tông phổ hoằng truyền chánh chân
Tổ đời ba chín (39) rõ phần
Được Tổ Minh Phương Hoàng Ân chứng dòng
Phát tâm công quả tận lòng
Chờ trăm xe đất đắp xong nền chùa
Giác Viên tự, sáng Thiền tòa
Tổ bèn nhập thất cũng là thọ kinh
Pháp Hoa trì tụng tinh minh
Bổn sư ấn chứng, tâm linh dự phần.
III. Thời kỳ hoằng pháp
Ra thất, hoằng pháp xa luân
Lại cùng Sư phụ xây chùa Giác Sơn
Phú Thọ Chợ Lớn chánh chơn
Một ngôi Phật tự cội nguồn Phật gia
Rằm năm Đinh Hợi lịch ta
Một tám tám bảy (1887) chính là lịch Tây
Bổn sư hoan hỷ trao ngay
Quyền làm Tri sự với đầy mến thương
Đến năm Kỷ Tỵ vô thường
Một tám chín chín (1899) âm dương chuyển thì
Bổn sư về cõi huyền vi
Kế thầy, Tổ nhiệm trụ trì Giác Viên
Giác Lâm còn đó chùa Thiền
Tổ cùng hai vị thân hiền đệ huynh
Đều là Hòa thượng cao danh
Minh Khiêm, Minh Vi rộng phần xiển dương
Nhứt thiên cửu bách (1900) kiết tường
Như Nhãn Hòa thường được nhường tận tâm
Trụ trì thiền tự Giác Lâm
Bấy giờ Tổ mới âm thầm phận riêng
Rời chùa, vào núi tham Thiền
Thất Sơn huyền cảnh là miền tịnh tu
Mang theo xá-lợi Bổn sư
Trọn bề hiếu đạo, trọn như như huyền
Phúc xứ Vĩnh Tế hữu duyên
Năm Thành Cư sĩ đạo hiền phát tâm
Thỉnh Tổ đến chốn diệu âm
Phi Lai cổ tự cao tầm huyền chơn
Chùa xưa danh thắng Nam phần
Làng Tú Tề, núi Cẩm cần đạo sư
Phi Lai nghiễm nghiễm thuyền từ
Như chờ hòa thượng thiền sư ấn tình!
IV. Thắng duyên hiện đời
1. Thỉnh Ngài trụ trì:
Phi Lai, chốn Tổ an bình
Tháng năm vang vọng lời Kinh Phật-đà
Chùa Phi Lai, pháp lan xa
Tổ vào lễ Phật, tâm hòa tịnh an
Năm Thành Cư sĩ họp bàn
Hương chức, Phật tử trong làng cùng nhau
Một lòng cầu thỉnh trước sau
Kính xin Tổ nhận chức cao trụ trì
Ân dày Tam Bảo đến kỳ
Tổ đành nhận chức cũng vì Phật tâm
Kể từ một chín lẻ năm (1905)
Phi Lai Thiền tự vươn tầm trang nghiêm
2. Những thử thách…
Trường đời còn lắm nỗi niềm
Một chín lẻ bốn (1904) Giáp Thìn thiên tai
Miền Tây lũ lụt đêm ngày
Gò Công nặng nhất, cũng tày chìm sâu
Khắp nôi vang tiếng kêu cầu
Tổ liền cấp tốc trước sau cứu người
Năm trăm nhân mạng phục hồi
Năm trăm sinh mạng mất rồi, thương thay
Tổ truyền mai táng liền ngay
Tổ chức Đại lễ ba ngày cầu siêu
3. Thân mẫu qua đời
Một đêm nằm mộng phiêu diêu
Lão ông xuất hiện với nhiều ngờ nghi
Lão trao một bộ bạch y
Sáng ra tỉnh mộng, Tổ thì biết ngay
Được tin thân mẫu đến ngày
Sanh ly tử biệt quy Tây giã phàm
Nhâm Thìn tháng Chạp ngày Rằm
Tổ về quê cũ chuyên chăm hiếu phần
Mãn tuần chung thất mẫu thân
Quay về Thiền tự hạ thu sen vàng
Một chín lẻ bảy (1907) hoa tàn
Đinh Mùi dịch bệnh khổ nàn tràn lan
Tổ bèn lập Dược Sư đàn
Và cùng tập thể cư dân nguyện cầu
Bốn chín ngày thật chuyên sâu
Tai ương qua khỏi, nhiệm mầu hiển linh
Cũng nhờ cứu chữa tận tình
Thuốc men, cầu nguyện tình hình mới yên
4. Thọ nạn tù tội
Họa đâu bỗng phát khởi lên
Một chín mười bảy (1917) Pháp chuyên bắt người
Nam Cực Đường Chưởng giáo thời
Nguyễn Văn Do cũng tơi bời gian truân
Bị Pháp giam giữ khổ thân
Tội danh chống đối chịu phần phạt nghiêm
Tổ thì cũng bị truy tầm
Bị giam ngục thất, nghi ngầm liên quan
An nhiên trong cảnh khốn nàn
Tổ từng tuyên bố vững vàng chính chung
“Dù trong tù ngục khốn cùng
Tôi đây vẫn giữ một lòng quyết tu”
Chính chuyên trong cõi Diêm-phù,
Những phần khổ nạn cũng từ từ qua
Thấy rằng Tổ vốn từ hòa
Pháp cho rời ngục, nhưng mà chưa yên
Đưa ra điều kiện ngay liền
Xây đắp con lộ nối xuyên đó là
Từ chợ Voi đến Ngã ba
Chúng còn theo dõi gần xa không ngừng
Bao nhiêu khổ nhọc đã từng
Con đường xây đắp cuối cùng cũng xong.
V. Phẩm hạnh giới đức và những đóng góp phong trào Chấn hưng Phật giáo nước nhà
1. Giới đức sáng ngời
Giới đức trang nghiêm uy linh
Đạo hạnh trong sáng thắng tình nơi nơi
Đông Tây Nam bộ sáng ngời
Thập niên phẩm hạnh đạo đời hòa chan
Đàn đầu giới pháp đạo tràng
Truyền trao giới tử sen vàng long lanh
Phi Lai hòa thượng đức lành
Thu nhận Tăng bảo hóa thành đương vi
Trí Tịnh – Từ Nhơn hậu trì
Phụng sự Tam bảo từ bi thừa truyền.
2. Uy đức cảm ứng
Ngày Rằm tháng tám nhiệm huyền
Ất Sửu, một chín hai lăm (1925) đức hiền vang xa
Phật độ sanh… tát bà ha
Tà Lạp Lục Cả mộng hà Kim Liên
Vượt biên giới đất Cao Miên
Sang Việt Nam kết thắng duyên phụng thời
Phật vàng hỷ cúng rạng ngời
Đây rồi Tăng bảo hộ đời hoàng kim.
3. Hưởng ứng phong trào Chấn hưng Phật giáo nước nhà
Thời cơ tương hợp hiện tiền
Hòa thượng Lê Khánh Hòa hiển phong trào
Chấn hưng Phật giáo truyền trao
Việt Nam chánh pháp dạt dào ngàn xưa
Xóa nạn thất học Tăng thừa
Bài trừ mê tín móc mưa đạo lành
Phát huy chánh tín thiên sanh
Chơn lý chánh pháp thiện lành xiển dương
Tăng Ni, Phật tử soi đường
Một chín hai bảy (1927) cát tường bừng lên
Cùng Tổ Khánh Anh, Vạn Ân
Vạn Pháp, Chơn Niệm chứng phần tiền tiêu
Phật học gia giáo Bạc Liêu
Ni giới cầu học những điều cần nên
Năm một chín hai tám (1928) tảng nền
Phi Lai Phật học đầu tiên Tăng già
Quý hòa thượng Khánh Anh thiền gia
Huệ Quang, Pháp Hải, Diệu Pháp tòa chánh tâm
Hòa thượng Tâm Quang, Vạn Ân
Chủ giảng, chứng minh hiển thần khứ lai
Giác Hoa, Phi Lai hoằng khai
Linh Nguyên Phật học Tăng tài Long An
Đặc biệt Giác Hoa song toàn
An cư kiết hạ… giới đàn Ni lưu
Hòa thượng khai thị vô ưu
Giới đàn Nam bộ truyền lưu buổi đầu
Hồng Nga, Hồng Tích, Hồng Lầu
Hồng Thọ, Hồng Khoái… tâm giao Ni trường
Năm Kỷ Tỵ tỏa ngát hương
Một chín hai chín (1929) chơn thường lạc không
Cùng quý Hòa thượng Khánh Anh – Huệ Quang
Vạn Ân, Vạn Pháp thân lâm giới đàn
Tại chùa Trùng Khánh – Phan Rang
Hòa thượng Chơn Niệm trưởng ban kiến đàn
Truyền trao giới pháp vùng Nam
Trung Bộ giới tử học làm sa môn
***
Phong trào chấn hưng Thích Tôn
Việt Nam Phật giáo lưu tồn xưa sau
Tổ Khánh Hòa đề xướng trao
Nhâm Thân, ba mốt (1931) dạt dào hồng ân
Nam Kỳ Nghiên Cứu… thiên chân
Hội Phật học… lập hóa thân nhịp cầu
Hòa thượng Khánh Hòa đứng đầu
Linh Sơn trụ sở tương giao Sài Gòn
Hòa thượng thành viên chứng minh
Vận động tài chánh hữu tình trước sau
Đến khi cõi Phật về hầu
Một lòng một dạ mai đào trung kiên!
****
Một chín ba hai (1932) thắng duyên
Giới đàn Tam bảo Hà Tiên cuối đời
Đường đầu Hòa thượng mỉm cười
Truyền trao giới tử người người hân hoan
Tăng già khu vực đạo tràng
Long lanh chiếu dịu sen vàng tịnh hương
VI. Những năm tháng cuối đời
Thời gian sáu mươi năm trường
Thi hành Phật sự diệu phương thế trần
Nhất tương nhất tác thiên chân
Quy y Phật tử vạn phần hữu duyên
Tứ thập Tăng Ni xuất triền
Đại thừa pháp khí nhiệm huyền hoằng dương
Góp phần phát triển khai đường
Chấn hưng Phật giáo mười phương an bình
Trùng quang tổ ấn quang minh
Tốt đời đẹp đạo lưu quỳnh khương an
Tinh thần hộ quốc nghiêm trang
Trung bộ – Nam bộ rỡ ràng ngoài trong
Dấu ấn lịch sử tươi hồng
Chấn hưng Phật giáo tịnh không một đời
Rồi thân ngũ uẩn mười mươi
Mỏi mòn năm tháng rã rời phù du
Năm Quý Dậu, khói sương mù
Một chín ba ba (1933) tịch trừ thời gian
Ngài thọ bịnh, kết đài vàng
Chắp tay niệm lớn hòa vang đất trời:
“Nhất niệm Viên quang tội tánh không
Đẳng đồng pháp giới hằng thanh tịnh”
Niệm xong an nhiên lắng lời
Niết bàn tứ đức cao ngôi yên bình
Rằm tháng hai, Quý Dậu minh
Trụ thế bảy ba năm tình xả ly
Năm hai mùa kiết hạ an cư
Sanh tử Ta bà lai khứ lung linh
Nhục thân hòan nguyện tâm linh
Phi Lai chùa lá đại kinh kết tòa.
Dù thời gian có đi qua
Không gian biến dịch vẫn là thiên thu
Công đức – Đạo hạnh vô ưu
Dấu ấn trang sử đẳng thù khắc ghi
Nam mô đại từ đại bi
Phi Lai đường thượng thiên di đời đời
Lâm Tế gia phổ ngời ngời
Tam thập cứu thế tuyệt vời thiền quang
Pháp húy Như Hiển sen vàng
Chí Thiền Hòa thượng ẩn tàng chứng minh
Nam mô Bát nhã tâm kinh
A Di Đà Phật hiển linh Niết bàn.