Tiểu sử Tổ sư Phi Lai hiệu Chí Thiền (1861-1933) (Trần Quê Hương)

 

I. Thời kỳ niên thiếu thân tộc:

Tổ Phi Lai hiệu Chí Thiền

Húy là Như Hiển linh huyền, thế danh

Nguyễn Văn Hiển, thật trọn lành

Tháng hai năm Dậu nguyên sanh thời kỳ

Một tám sáu mốt (1861) sử ghi

Quảng Nam là tỉnh, huyện thì Duy Xuyên

Xã Diên Sơn, trọn đức hiền

Nguyễn Hân Bố Chánh chức quyền Phụ thân

Danh truyền Nội tổ quan phần

Hậu Quân Hộ Quốc công thần quý cao

Tổ thì vốn được quyền trao

Một tám bảy tám bước vào đường quan

Khánh Hòa Hậu Bổ lo toàn

Văn thư trong hạt, chẳng màng vinh thân

Cần Vương chống Pháp lụy phần

Vào Nam lánh nạn qua cơn hiểm nghèo.

 

II. Thời kỳ xuất gia tu học:

Năm Tân Tỵ thuở huyền siêu

Một tám tám mốt (1881) Tổ theo lý mầu

Chuyên tu Phật lý cao sâu

Bồ-đề hạt giống đã vào đất thiêng

Lý Vô thường đạt ngay liền

Một lòng cầu đạo, chùa Thiền Đàm hoa

Cúi đầu lạy bậc từ hòa

Minh Phương Sơ tổ hiệu là Minh Mai

Biết rằng Pháp khí đủ đầy

Sơ tổ khả thuận nhận ngay thỉnh cầu

Thế rồi lần lượt trước sau

Giác Viên rồi cả Giác Lâm trụ trì

Người người Gia Định còn ghi

Tâm từ, công sức Tổ thì rộng vang

Trí đức cũng đã rành rành

Pháp danh Như Hiển, hiệu danh Trí Thiền

Tiếp vào dòng mạch chân nguyên

Lâm Tế tông phổ hoằng truyền chánh chân

Tổ đời ba chín (39) rõ phần

Được Tổ Minh Phương Hoàng Ân chứng dòng

Phát tâm công quả tận lòng

Chờ trăm xe đất đắp xong nền chùa

Giác Viên tự, sáng Thiền tòa

Tổ bèn nhập thất cũng là thọ kinh

Pháp Hoa trì tụng tinh minh

Bổn sư ấn chứng, tâm linh dự phần.

 

III. Thời kỳ hoằng pháp

Ra thất, hoằng pháp xa luân

Lại cùng Sư phụ xây chùa Giác Sơn

Phú Thọ Chợ Lớn chánh chơn

Một ngôi Phật tự cội nguồn Phật gia

Rằm năm Đinh Hợi lịch ta

Một tám tám bảy (1887) chính là lịch Tây

Bổn sư hoan hỷ trao ngay

Quyền làm Tri sự với đầy mến thương

Đến năm Kỷ Tỵ vô thường

Một tám chín chín (1899) âm dương chuyển thì

Bổn sư về cõi huyền vi

Kế thầy, Tổ nhiệm trụ trì Giác Viên

Giác Lâm còn đó chùa Thiền

Tổ cùng hai vị thân hiền đệ huynh

Đều là Hòa thượng cao danh

Minh Khiêm, Minh Vi rộng phần xiển dương

Nhứt thiên cửu bách (1900) kiết tường

Như Nhãn Hòa thường được nhường tận tâm

Trụ trì thiền tự Giác Lâm

Bấy giờ Tổ mới âm thầm phận riêng

Rời chùa, vào núi tham Thiền

Thất Sơn huyền cảnh là miền tịnh tu

Mang theo xá-lợi Bổn sư

Trọn bề hiếu đạo, trọn như như huyền

Phúc xứ Vĩnh Tế hữu duyên

Năm Thành Cư sĩ đạo hiền phát tâm

Thỉnh Tổ đến chốn diệu âm

Phi Lai cổ tự cao tầm huyền chơn

Chùa xưa danh thắng Nam phần

Làng Tú Tề, núi Cẩm cần đạo sư

Phi Lai nghiễm nghiễm thuyền từ

Như chờ hòa thượng thiền sư ấn tình!

IV. Thắng duyên hiện đời

1. Thỉnh Ngài trụ trì:

Phi Lai, chốn Tổ an bình

Tháng năm vang vọng lời Kinh Phật-đà 

Chùa Phi Lai, pháp lan xa

Tổ vào lễ Phật, tâm hòa tịnh an

Năm Thành Cư sĩ họp bàn

Hương chức, Phật tử trong làng cùng nhau

Một lòng cầu thỉnh trước sau

Kính xin Tổ nhận chức cao trụ trì

Ân dày Tam Bảo đến kỳ

Tổ đành nhận chức cũng vì Phật tâm

Kể từ một chín lẻ năm (1905)

Phi Lai Thiền tự vươn tầm trang nghiêm 

         

2. Những thử thách…

Trường đời còn lắm nỗi niềm

Một chín lẻ bốn (1904) Giáp Thìn thiên tai

Miền Tây lũ lụt đêm ngày

Gò Công nặng nhất, cũng tày chìm sâu

Khắp nôi vang tiếng kêu cầu

Tổ liền cấp tốc trước sau cứu người

Năm trăm nhân mạng phục hồi

Năm trăm sinh mạng mất rồi, thương thay

Tổ truyền mai táng liền ngay

Tổ chức Đại lễ ba ngày cầu siêu

 

3. Thân mẫu qua đời

Một đêm nằm mộng phiêu diêu

Lão ông xuất hiện với nhiều ngờ nghi

Lão trao một bộ bạch y

Sáng ra tỉnh mộng, Tổ thì biết ngay

Được tin thân mẫu đến ngày

Sanh ly tử biệt quy Tây giã phàm

Nhâm Thìn tháng Chạp ngày Rằm

Tổ về quê cũ chuyên chăm hiếu phần

Mãn tuần chung thất mẫu thân

Quay về Thiền tự hạ thu sen vàng   

Một chín lẻ bảy (1907) hoa tàn

Đinh Mùi dịch bệnh khổ nàn tràn lan

Tổ bèn lập Dược Sư đàn

Và cùng tập thể cư dân nguyện cầu

Bốn chín ngày thật chuyên sâu

Tai ương qua khỏi, nhiệm mầu hiển linh 

Cũng nhờ cứu chữa tận tình

Thuốc men, cầu nguyện tình hình mới yên

 

4. Thọ nạn tù tội

Họa đâu bỗng phát khởi lên

Một chín mười bảy (1917) Pháp chuyên bắt người

Nam Cực Đường Chưởng giáo thời

Nguyễn Văn Do cũng tơi bời gian truân

Bị Pháp giam giữ khổ thân

Tội danh chống đối chịu phần phạt nghiêm

Tổ thì cũng bị truy tầm  

Bị giam ngục thất, nghi ngầm liên quan

An nhiên trong cảnh khốn nàn

Tổ từng tuyên bố vững vàng chính chung

“Dù trong tù ngục khốn cùng

Tôi đây vẫn giữ một lòng quyết tu”

Chính chuyên trong cõi Diêm-phù, 

Những phần khổ nạn cũng từ từ qua

Thấy rằng Tổ vốn từ hòa

Pháp cho rời ngục, nhưng mà chưa yên

Đưa ra điều kiện ngay liền

Xây đắp con lộ nối xuyên đó là

Từ chợ Voi đến Ngã ba 

Chúng còn theo dõi gần xa không ngừng

Bao nhiêu khổ nhọc đã từng

Con đường xây đắp cuối cùng cũng xong.

 

V. Phẩm hạnh giới đức và những đóng góp phong trào Chấn hưng Phật giáo nước nhà

1. Giới đức sáng ngời

Giới đức trang nghiêm uy linh

Đạo hạnh trong sáng thắng tình nơi nơi

Đông Tây Nam bộ sáng ngời

Thập niên phẩm hạnh đạo đời hòa chan

Đàn đầu giới pháp đạo tràng

Truyền trao giới tử sen vàng long lanh

Phi Lai hòa thượng đức lành

Thu nhận Tăng bảo hóa thành đương vi

Trí Tịnh – Từ Nhơn hậu trì

Phụng sự Tam bảo từ bi thừa truyền.

2. Uy đức cảm ứng

Ngày Rằm tháng tám nhiệm huyền

Ất Sửu, một chín hai lăm (1925) đức hiền vang xa

Phật độ sanh…  tát bà ha

Tà Lạp Lục Cả mộng hà Kim Liên

Vượt biên giới đất Cao Miên

Sang Việt Nam kết thắng duyên phụng thời

Phật vàng hỷ cúng rạng ngời

Đây rồi Tăng bảo hộ đời hoàng kim.

 

3. Hưởng ứng phong trào Chấn hưng Phật giáo nước nhà

Thời cơ tương hợp hiện tiền

Hòa thượng Lê Khánh Hòa hiển phong trào

Chấn hưng Phật giáo truyền trao

Việt Nam chánh pháp dạt dào ngàn xưa

Xóa nạn thất học Tăng thừa

Bài trừ mê tín móc mưa đạo lành

Phát huy chánh tín thiên sanh

Chơn lý chánh pháp thiện lành xiển dương

Tăng Ni, Phật tử soi đường

Một chín hai bảy (1927) cát tường bừng lên

Cùng Tổ Khánh Anh, Vạn Ân

Vạn Pháp, Chơn Niệm chứng phần tiền tiêu

Phật học gia giáo Bạc Liêu

Ni giới cầu học những điều cần nên

Năm một chín hai tám (1928) tảng nền

Phi Lai Phật học đầu tiên Tăng già

Quý hòa thượng Khánh Anh thiền gia

Huệ Quang, Pháp Hải, Diệu Pháp tòa chánh tâm

Hòa thượng Tâm Quang, Vạn Ân

Chủ giảng, chứng minh hiển thần khứ lai

Giác Hoa, Phi Lai hoằng khai

Linh Nguyên Phật học Tăng tài Long An

Đặc biệt Giác Hoa song toàn

An cư kiết hạ… giới đàn Ni lưu

Hòa thượng khai thị vô ưu

Giới đàn Nam bộ truyền lưu buổi đầu

Hồng Nga, Hồng Tích, Hồng Lầu

Hồng Thọ, Hồng Khoái… tâm giao Ni trường

Năm Kỷ Tỵ tỏa ngát hương

Một chín hai chín (1929) chơn thường lạc không

Cùng quý Hòa thượng Khánh Anh – Huệ Quang

Vạn Ân, Vạn Pháp thân lâm giới đàn

Tại chùa Trùng Khánh – Phan Rang

Hòa thượng Chơn Niệm trưởng ban kiến đàn

Truyền trao giới pháp vùng Nam

Trung Bộ giới tử học làm sa môn

***

Phong trào chấn hưng Thích Tôn

Việt Nam Phật giáo lưu tồn xưa sau

Tổ Khánh Hòa đề xướng trao

Nhâm Thân, ba mốt (1931) dạt dào hồng ân

Nam Kỳ Nghiên Cứu… thiên chân

Hội Phật học… lập hóa thân nhịp cầu

Hòa thượng Khánh Hòa đứng đầu

Linh Sơn trụ sở tương giao Sài Gòn

Hòa thượng thành viên chứng minh

Vận động tài chánh hữu tình trước sau

Đến khi cõi Phật về hầu

Một lòng một dạ mai đào trung kiên!

****

Một chín ba hai (1932) thắng duyên

Giới đàn Tam bảo Hà Tiên cuối đời

Đường đầu Hòa thượng mỉm cười

Truyền trao giới tử người người hân hoan

Tăng già khu vực đạo tràng

Long lanh chiếu dịu sen vàng tịnh hương

VI. Những năm tháng cuối đời

Thời gian sáu mươi năm trường

Thi hành Phật sự diệu phương thế trần

Nhất tương nhất tác thiên chân

Quy y Phật tử vạn phần hữu duyên

Tứ thập Tăng Ni xuất triền

Đại thừa pháp khí nhiệm huyền hoằng dương

Góp phần phát triển khai đường

Chấn hưng Phật giáo mười phương an bình

Trùng quang tổ ấn quang minh

Tốt đời đẹp đạo lưu quỳnh khương an

Tinh thần hộ quốc nghiêm trang

Trung bộ – Nam bộ rỡ ràng ngoài trong

Dấu ấn lịch sử tươi hồng

Chấn hưng Phật giáo tịnh không một đời

Rồi thân ngũ uẩn mười mươi

Mỏi mòn năm tháng rã rời phù du

Năm Quý Dậu, khói sương mù

Một chín ba ba (1933) tịch trừ thời gian

Ngài thọ bịnh, kết đài vàng

Chắp tay niệm lớn hòa vang đất trời:

“Nhất niệm Viên quang tội tánh không

Đẳng đồng pháp giới hằng thanh tịnh”

Niệm xong an nhiên lắng lời

Niết bàn tứ đức cao ngôi yên bình

Rằm tháng hai, Quý Dậu minh

Trụ thế bảy ba năm tình xả ly

Năm hai mùa kiết hạ an cư

Sanh tử Ta bà lai khứ lung linh

Nhục thân hòan nguyện tâm linh

Phi Lai chùa lá đại kinh kết tòa.

 

Dù thời gian có đi qua

Không gian biến dịch vẫn là thiên thu

Công đức – Đạo hạnh vô ưu

Dấu ấn trang sử đẳng thù khắc ghi

Nam mô đại từ đại bi

Phi Lai đường thượng thiên di đời đời

Lâm Tế gia phổ ngời ngời

Tam thập cứu thế tuyệt vời thiền quang

Pháp húy Như Hiển sen vàng

Chí Thiền Hòa thượng ẩn tàng chứng minh

Nam mô Bát nhã tâm kinh

A Di Đà Phật hiển linh Niết bàn.