Hội Phước cổ tự ở Trảng Bàng (Phí Thành Phát)

Đức Phật ra đời vì một đại sự nhân duyên lớn “Khai thị chúng sinh ngộ nhập Phật tri kiến” nên sau khi thành Phật, bằng tất cả tấm lòng đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, ngài chu du khắp nơi để hoằng hóa độ sinh với mục đích đưa hết thảy chúng sinh đang chìm đắm trong bể khổ trở về với đời sống an lạc giải thoát. Học theo Đức Phật, các vị sư đã cùng với các lưu dân trong cuộc Nam tiến đi đến những vùng đất mới khai hoang mở cõi để truyền bá giáo lý của Đức Phật.

Từ thế kỷ thứ XVIII đến thể kỷ thứ XIX, trong cuộc Nam tiến đã có nhiều vị sư đến vùng đất Tây Ninh và chọn mảnh đất này là nơi dừng chân, thành lập chùa chiền để hoằng truyền Phật pháp. Cuộc khai phá vùng đất Tây Ninh của người Việt phải đến đầu thế kỷ XIX mới được tiến hành một cách mạnh mẽ. Nhất là sau khi triều đình cho đắp con đường thiên lý, nhiều đợt di dân từ nhiều nơi đến Tây Ninh và một số làng mới được lập nên. Song song với việc hình thành các làng mới thì hàng loạt những ngôi chùa đã được xây dựng nhằm đáp ứng cho nhu cầu tinh thần của lớp cư dân Việt đi khai phá, đồng thời khẳng định công cuộc định cư của họ, đặc biệt là từ sau khi nhà Nguyễn thành lập phủ Tây Ninh năm 1838. Và như vậy, các ngôi chùa được xây dựng trong nửa đầu thế kỷ XIX phần lớn tập trung ở các khu vực Trảng Bàng, Gò Dầu và thành phố Tây Ninh.

Trong đó, có vị thiền sư đạo hiệu Liễu Linh Chơn Ứng trụ trì tổ đình Phụng Sơn từ Gia Định-Chợ Lớn đến vùng đất Trảng Bàng (Tây Ninh) thành lập chùa Hội Phước để hoằng pháp độ sinh và rộng truyền dòng phái Lâm Tế Tổ Đạo.

Hành trạng
Hòa thượng Liễu Linh Chơn Ứng
Hòa thượng Liễu Linh sinh năm Ất Sửu (1805) trong gia đình họ Lê, người ở Gia Định. Ngài xuất gia nối truyền theo hai dòng phái, có pháp húy Liễu Linh (了 靈) pháp danh Chơn Ứng (真應) thuộc phái Thiền Lâm Tế dòng Tổ Đạo thế hệ thứ 37, và pháp húy Hải Linh (海 靈) pháp danh Quảng Từ (廣慈) thuộc phái Thiền Lâm Tế dòng Liễu Quán (dòng Tế Thượng) thế hệ thứ 40.

Vào đầu thế kỷ XIX, có thiền sư đạo hiệu Liễu Thông Chơn Giác (1753-1840) thuộc phái Thiền Lâm Tế, dòng Tổ Đạo thế hệ thứ 37, thế danh Huỳnh Đậu, người Thanh Hóa. Thiền sư đi vân du hóa đạo từ miền Trung vào phủ Gia Định. Khi dừng chân trên một gò đất cao, cảm thấy cảnh trí nơi đây thanh tịnh thích hợp cho việc tu hành và hoằng pháp nên ngài dựng một thảo am tại đây và được người dân trong vùng quen gọi là “chùa Gò” vì chùa nằm trên một gò đất cao bao quanh là bàu sen. Tương truyền, thiền sư Liễu Thông thấy một con chim phụng bay đến trước am, đậu trên cây ngô đồng và cất tiếng hót. Khi thảo am được cải tạo lại thành chùa, ngài đặt hiệu chùa là “Phụng Sơn” (鳳山寺) để ghi nhớ sự kiện này. Ngoài ra, tại chùa Phụng Sơn có cây bạch mai, hoa nở rất thơm, nên dân gian còn gọi là “chùa Mai Khâu”. Ngày nay, tổ đình Phụng Sơn là một trong những ngôi cổ tự của thành phố Hồ Chí Minh, tọa lạc tại số 1408, đường 3 Tháng 2, phường 2, quận 11 và đã được Bộ Văn hóa xếp hạng là Di tích Kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia theo Quyết định số 1288-VH/ QĐ ngày 16 tháng 11 năm 1988. Ngày mùng 9, tháng 8, năm Canh Tý (1840), Thiền sư Liễu Thông viên tịch ở chùa Phụng Sơn, thọ 87 tuổi. Đồ chúng lập tháp thờ ở vườn chùa Phụng Sơn và chùa Sùng Đức . Đại chúng chùa Phụng Sơn cung thỉnh sư Liễu Linh Chơn Ứng về kế thế trụ trì chùa. Sau đó, Thiền sư Liễu Linh Chơn Ứng đi vân du hóa đạo đến xứ Cầu Xe (Trảng Bàng, Tây Ninh) thành lập chùa và đặt hiệu là “Hội Phước” (會福寺), nhưng dân gian vẫn thường gọi là “chùa Cầu Xe”.

Thiền sư Liễu Linh ở chùa Hội Phước hành trì, tu tập, tiếp Tăng độ chúng, hoằng truyền Phật pháp. Ngài thu nhận đệ tử và truyền thừa theo phái Thiền Lâm Tế, dòng Tổ Đạo với bài kệ do Thiền sư Tổ Định xướng xuất.

Ngài rất chú trọng đến việc đào tạo Tăng tài nên đã mở lớp Gia giáo tại chùa Hội Phước dạy kinh, luật, luận và nghi lễ Phật giáo cổ truyền cho đệ tử xuất gia và giảng kinh, thuyết pháp cho cư dân trong vùng. Đã có nhiều vị Tăng từ khắp nơi đến chùa Hội Phước cầu xin xuất gia, học đạo và cầu pháp với thiền sư Liễu Linh, những đệ tử của ngài về sau đều là những bậc danh tăng nổi tiếng ở Tây Ninh và cả Nam Bộ. Trong đó, tiêu biểu có sư Trừng Lực Chơn Hữu thuộc đời thứ 42, dòng đạo Lâm Tế Liễu Quán (Hòa thượng khai sơn tổ đình Phước Lưu) đến cầu pháp được sư Liễu Linh đặt pháp hiệu là Diệu Thông húy Đạt Định; sư Như Định thuộc đời thứ 39, dòng Lâm Tế Bổn Ngươn (tổ khai sơn chùa Phước Thạnh) đến cầu pháp được sư Liễu Linh đặt pháp hiệu là Diệu Nhẫn; đệ tử xuất gia với sư Liễu Linh được đặt pháp danh là Diệu Đại húy Đạt Kế nối đời thứ 38, dòng Lâm Tế Tổ Đạo (Giáo thọ chùa Tịnh Độ), đây là những đệ tử ưu tú của Thiền sư Liễu Linh.

Thiền sư Liễu Linh Chơn Ứng là bậc danh tăng thạc đức thời bấy giờ nên đã được chư sơn thiền đức cung thỉnh giữ nhiều chức vụ quan trọng trong Hội đồng Thập sư. Trong tác phẩm “Ngũ gia tông phái ký toàn tập”, quyển trung, có đề cập đến như sau:

Ngày mùng 8, tháng 4, năm Tân Mùi (1871), lập Giới đàn tại chùa Tây An (Châu Đốc), tôn Đại lão Hòa thượng Tiên Giác Hải Tịnh đương vi Hòa thượng Đàn đầu; sư Lê Chơn Ứng (chùa Phụng Sơn, Chợ Lớn và chùa Hội Phước, Tây Ninh) và sư Hải Tuệ (chùa Kim Cang, Biên Hòa) đương vi Yết-ma A-xà-lê; sư Minh Thế (chùa Long Quang, Cần Thơ) đương vi Giáo-thọ A-xà-lê.

Giờ Tý, ngày Rằm, tháng 11, năm Quý Dậu (1873), tại

chùa Sùng Phước (Chợ Đệm), Thiền sư Chơn Giác thiết lập

Giới đàn, tôn Yết-ma Lê Chơn Ứng (chùa Phụng Sơn, Chợ

Lớn và chùa Hội Phước, Tây Ninh) đương vi Hòa thượng

Đàn đầu; sư Ấn Sùng (chùa Sắc tứ Trường Thọ) đương

vi Yết-ma A-xà-lê; sư Quảng Thạnh (chùa Hưng Phước)

đương vi Giáo-thọ A-xà-lê; sư Trí Thông (chùa Sắc tứ Từ

3 Ân) đương vi Pháp sư .

Ngày 21, tháng 11, năm Ất Dậu (1885), Đại lão Hòa thượng Liễu Linh Chơn Ứng viên tịch ở chùa Hội Phước, thọ 81 tuổi. Đồ chúng lập tháp thờ tại chùa Hội Phước và tháp thờ vọng tại tổ đình Phụng Sơn. Tưởng nhớ đến công đức cao dày của Hòa thượng, tại các nơi như chùa Hội Phước, tổ đình Phụng Sơn, tổ đình Phước Lưu, chùa Phước Thạnh, chùa Hội Phước Hòa đều có lập di ảnh và long vị thờ phụng; hằng năm tại chùa Hội Phước đều có tổ chức lễ húy kỵ tổ sư.

Chùa Hội Phước
ngôi cổ tự xứ Trảng Bàng
Chùa Hội Phước là một trong những ngôi cổ tự được

thành lập từ rất sớm ở xứ Trảng Bàng nói riêng và Tây Ninh nói chung, hiện tọa lạc tại ấp Cầu Xe, xã Hưng Thuận, thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh.

Chùa trải qua nhiều đời trụ trì, nhưng do chiến tranh tàn phá nghiêm trọng nên không còn tư liệu hay long vị ghi chép đầy đủ về chư vị tổ sư tiền bối tại chùa. Hiện ở vườn tháp chùa còn bốn ngôi tháp chư vị tổ sư, trong đó có tháp của Hòa thượng Liễu Linh (tổ khai sơn chùa Hội Phước), tháp của Yết-ma Như An Chánh Hòa (đời thứ 39 dòng Lâm Tế Bổn Ngươn), một tháp không còn bia và tháp của Hòa thượng Bửu Tâm. Ngoài ra, theo tư liệu còn được gìn giữ tại các chùa ở Trảng Bàng và được sư Thiện Chánh (tổ đình Phước Lưu) cho biết chùa Hội Phước còn có Giáo-thọ Tròn, Hòa thượng Hồng Đức Hoa Quang (đời thứ 40 dòng Lâm Tế Bổn Ngươn), Ni trưởng Nhựt Phấn Diệu Tâm (đời thứ 41 dòng Lâm Tế Bổn Ngươn).

Yết-ma Như An Chánh Hòa, thuộc đời thứ 39 dòng Lâm Tế Bổn Ngươn, sinh năm Bính Dần (1866), tịch năm Bính Thìn (1916), thọ 51 tuổi, đồ chúng lập tháp thờ ở vườn tháp chùa Hội Phước.

Hòa thượng Hồng Đức Hoa Quang, cầu pháp với Hòa thượng Như Nhẫn Chí Tâm ở chùa Phước Lâm (Trảng Bàng) nối đời thứ 40 dòng Lâm Tế Bổn Ngươn. Thế danh Dương Văn Nhuần nên tục còn gọi là Hòa thượng Nhuần, sinh năm Ất Dậu (1885). Hòa thượng là người ở làng Gia Lộc, tổng Hàm Ninh Hạ, hạt Tây Ninh. Thân sinh của Hòa thượng là cụ Dương Văn Lái và cụ Võ Thị Lời. Hòa thượng trụ trì chùa Hội Phước, sau lập chùa Am ở Sóc Lào, Đôn Thuận. Hòa thượng tịch ngày mùng 6 tháng 3 năm Giáp Ngọ (1954), thọ 70 tuổi, đồ chúng lập tháp thờ Hòa thượng ở vườn tháp chùa Phước Lâm (Trảng Bàng), hiện ở chùa Hội Phước Hòa (An Hòa, Trảng Bàng) và chùa Am ở Sóc Lào (Đôn Thuận, Trảng Bàng) có lập di ảnh và long vị thờ phụng.

Ni trưởng Diệu Tâm, thế danh Nguyễn Thị Phấn, sinh năm Tân Hợi (1911). Ni trưởng là người con thứ tư trong gia đình của cụ Nguyễn Văn Tá ở làng Gia Lộc, nên về sau này môn đồ đệ tử thường xưng hô với Ni trưởng là “sư phụ” hoặc “thầy Tư”. Ni trưởng xuất gia với Hòa thượng Hồng Đức tại chùa Hội Phước có pháp húy Nhựt Phấn, thuộc đời thứ 41 dòng Lâm Tế Bổn Ngươn và học đạo cùng với các Sư bà, đặc biệt là Ni trưởng Diệu Phú ở chùa Kim Sơn (Sài Gòn), ngôi tổ đình của Ni giới Phật giáo vùng Nam Bộ thời bấy giờ. Ni trưởng Diệu Tâm là một trong những vị danh Ni nổi tiếng về tu học và giới đức, đặc biệt là có nhiều đóng góp trong việc đào tạo Ni giới Phật giáo vùng Trảng Bàng thời bấy giờ.

Trong thời gian Ni trưởng Diệu Tâm trụ trì tại chùa Hội Phước, vào khoảng những năm 1966 do ảnh hưởng chiến tranh, Ni trưởng cùng với đại chúng Ni ở chùa chuyển tượng Phật, đại hồng chung,… về chùa Hưng Quang (nay là tịnh xá Ngọc Quang, thuộc khu phố Lộc Du, phường Trảng Bàng, thị xã Trảng Bàng) của Ni trưởng Diệu Quang rồi cùng ở đây tu tập và giảng dạy lớp Gia giáo Ni tại chùa Hưng Quang. Cảm mến đức độ của hai vị Ni trưởng, thời bấy giờ có rất đông Ni sinh và Phật tử đến quy y, thế độ và cầu pháp với các vị. Năm Nhâm Tý (1972), người dân hiến cúng một phần đất bên cạnh miếu Bà Chúa Xứ, Ni trưởng Diệu Tâm về vùng Cây Xoài Miễu (nay thuộc khu phố Hòa Hưng, phường An Hòa, thị xã Trảng Bàng) thành lập chùa và đặt hiệu là “Hội Phước Hòa” (會福和寺) với ngụ ý nhắc nhớ gốc tích chùa Hội Phước xưa và chùa được xây dựng tại An Hòa. Khi chùa xây xong, Ni trưởng chuyển tượng Phật, đại hồng chung từ chùa Hưng Quang về chùa Hội Phước Hòa và ở đây tu tập, hoằng pháp đến lúc viên tịch vào ngày mùng 9 tháng 7 năm Quý Hợi (1983), thọ 73 tuổi. Đồ chúng lập tháp thờ Ni trưởng trong khuôn viên chùa Hội Phước Hòa.

Hòa thượng Bửu Tâm, thế danh Nguyễn Văn Thẳng, sinh năm Bính Dần (1926), quê ở Cầu Xe. Hòa thượng quy y với Ni trưởng Diệu Tâm, sau cầu pháp và học đạo với Hòa thượng Thiện Hòa ở chùa Vĩnh An (Trảng Bàng). Năm Mậu Thân (1968), Hòa thượng Bửu Tâm thành lập am Vĩnh Hưng sau phát triển thành chùa Vĩnh Hưng. Hiện chùa tọa lạc tại khu phố Lộc Du, phường Trảng Bàng, thị xã Trảng Bàng do sư Thích Trí Đạt trụ trì. Năm Mậu Ngọ (1978), Hòa thượng Bửu Tâm về quê ở Cầu Xe cải tạo lại chùa Hội Phước và thỉnh tượng Phật, đại hồng chung cùng nhiều hiện vật của chùa từ chùa Hội Phước Hòa về thờ tự cho đến ngày nay. Hòa thượng ở chùa tu tập, hoằng pháp đến lúc viên tịch vào ngày mùng 5 tháng 6 năm Quý Mùi (2003), thọ 78 tuổi, đồ chúng lập tháp thờ Hòa thượng ở vườn tháp chùa Hội Phước. Hiện nay, chùa Hội Phước do sư Thích Trí Thông, trưởng tử của Hòa thượng Bửu Tâm, kế vị trụ trì. Hòa thượng Bửu Tâm trong thời gian trụ thế hoằng pháp độ sinh nguyên là Trưởng ban Hoằng pháp Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Tây Ninh, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh.

Hiện chùa Hội Phước có kiến trúc dọc đòn dông như các chùa Giác Hải (quận 6, TP.Hồ Chí Minh), Thiền Lâm (Gò Kén, Hòa Thành, Tây Ninh). Mặt tiền chùa được xây dựng theo lối bán nguyệt, một phong cách đặc trưng của thánh thất Cao Đài ở Tây Ninh.

Đại hùng Bửu điện là nơi trang nghiêm nhất của ngôi chùa, thờ chư vị Phật và Bồ-tát. Ban thờ Hộ pháp được đặt ở chính giữa quay nhìn vào điện Phật, hai bên trổ cửa ra vào, đối lưng với ban thờ Hộ pháp là ban thờ Tiêu Diện đại sĩ ở trước hiên chùa, đây cũng là một nét đặc trưng trong cách bài trí các ban thờ, tượng thờ trong chùa xưa ở Nam Bộ. Ở chái bên Tây và Đông, chính điện là ban thờ Bồ-tát Quan Âm và Bồ-tát Địa Tạng, hợp cùng với tượng Phật Thích-ca ở chính giữa điện Phật là bộ tượng “Tây phương Tam thánh”.

Được bố trí theo lối “tiền Phật hậu tổ”, sau chính điện là Tổ đường, nơi thờ chư vị tổ sư trụ trì đã quá vãng. Trên ban thờ tổ có tượng Đạt-ma tổ sư, Giám trai Sứ giả, di ảnh Hòa thượng Liễu Linh Chơn Ứng (tổ khai sơn chùa Hội Phước), di ảnh Hòa thượng Thiện Hòa (nguyên là Phó Tăng trưởng Giáo hội Phật giáo Cổ truyền tỉnh Tây Ninh, Hậu Nghĩa, viện chủ chùa Vĩnh An và là bổn sư của Hòa thượng Bửu Tâm), di ảnh Hòa thượng Bửu Tâm (viện chủ chùa Hội Phước, chùa Vĩnh Hưng). Hai bên ban thờ tổ là các ban thờ Phật Thích-ca, Di-đà Tam Tôn, Địa Tạng, Diêm Vương cùng với các ban thờ chư vị hữu công, ban thờ bá tánh. Ngoài ra, trong khuôn viên chùa còn có miếu thờ Quan Công, miếu thờ các vị nữ thần, Quan Âm lộ thiên, tháp chư vị tổ

sư, nhà cốt, nhà trù,… và đông lang là nơi vừa có chức năng là quá đường vừa là nơi tiếp khách.

Chùa còn gìn giữ đại hồng chung có niên đại vào năm Bính Thân (1896), đến nay đã ngoài 100 năm; hệ thống tượng gỗ xưa, đặc biệt là tượng Phật Thích-ca, tượng Bồ- tát Địa Tạng, tượng Đạt-ma tổ sư, tượng Giám trai Sứ giả, bộ tượng Di-đà Tam tôn (Di-đà, Quan Âm, Thế Chí), bộ tượng Diêm Vương (có hai vị Diêm La vương và Chuyển Luân vương), bộ tượng Hộ pháp (Hộ pháp Vi-đà, Thiện hữu, Ác hữu), bộ tượng Hộ pháp Già-lam (Quan thánh Đế quân), bộ tượng Cửu thiên Huyền nữ; đặc biệt pho tượng Linh Sơn thánh mẫu bằng hợp chất trong tư thế đứng, tay bắt ấn, đây là lối tạo hình đặc biệt ít thấy trong các tượng thờ Bà Đen ở Tây Ninh; ngoài ra còn có chuông, mõ, lư hương, chân đèn;… là những hiện vật xưa mang giá trị lịch sử gắn liền với ngôi cổ tự Hội Phước.

Cho đến nay, ở Cầu Xe mọi người vẫn còn truyền miệng nhau câu chuyện kể: “Sau khi tổ khai sơn chùa Hội Phước tịch rồi đầu thai chuyển thế làm thái tử bên Tàu. Vừa sinh ra, trên tay thái tử đã có dòng chữ có nội dung “Huỳnh Đậu Cầu Xe xứ”. Biết được tiền thân của thái tử là một vị danh tăng ở nước Nam, tìm về nguồn gốc và thể hiện lòng tri ân, thái tử đã cúng ở chùa Phước Lưu bộ tượng Di-đà Tam tôn bằng gốm”.

Nhưng thực tế, người tên Huỳnh Đậu là tổ Liễu Thông Chơn Giác, tổ khai sơn tổ đình Phụng Sơn mà không phải tổ Liễu Linh Chơn Ứng, tổ khai sơn chùa Hội Phước. Về bộ tượng gốm Di-đà Tam tôn hiện đang thờ tại chùa Phước Lưu thuộc dòng gốm Cây Mai Sài Gòn xưadolòBửuNguyênởChợLớntạotácvàonămẤtTỵ (1905), hiện minh văn trên các tượng gốm còn khắc lại niên đại và hiệu của lò gốm, bộ tượng này cũng không thuộc dòng gốm nào của Trung Quốc. Chẳng qua đây là một trong nhiều câu chuyện kể truyền miệng dân gian với mô-típ “du địa phủ”, là những dị bản của văn học dân gian nhằm thể hiện quan niệm nhân quả theo giáo lý của nhà Phật với mục đích khuyến thiện, khuyến khích chúng sinh nên làm lành lánh dữ, ở hiền sẽ gặp lành hay làm lành gặp lành, làm ác gặp ác.

Chùa Hội Phước – ngôi cổ tự ở xứ Trảng Bàng (Tây Ninh) là nơi lưu dấu bước chân hoằng pháp độ sinh của Hòa thượng Liễu Linh Chơn Ứng, một vị danh tăng nơi vùng đất Nam Bộ. Ngôi chùa mang đậm nét của sự dung hòa giữa tôn giáo và dân gian trong kiến trúc, lối thờ tự cùng những câu chuyện truyền miệng đã thể hiện được tinh thần nhập thế của Phật giáo nơi mảnh đất phương Nam. 

Chú thích:

1. Ủy ban Nhân dân tỉnh Tây Ninh (2006), Địa chí Tây Ninh, tr.513.

2. Thành hội Phật giáo TP.Hồ Chí Minh (2001), Biên niên sử Phật giáo Gia Định – Sài Gòn – TP.Hồ Chí Minh, Nxb TP.HCM, tr.46.

3. Xem thêm: Thành hội Phật giáo TP. Hồ Chí Minh (2001), Biên niên sử Phật giáo Gia Định – Sài Gòn – TP. Hồ Chí Minh, Sđd, tr.58,59.

* Ảnh của tác giả

542 thoughts on “Hội Phước cổ tự ở Trảng Bàng (Phí Thành Phát)

  1. https://eroom24.com says:

    Hello there, just became aware of your blog through Google, and found that it’s really informative.
    I am gonna watch out for brussels. I will appreciate
    if you continue this in future. Numerous people will be benefited from your writing.
    Cheers! Escape rooms hub

  2. rent to own homes says:

    I was very pleased to uncover this page. I want to to thank you for ones time due to this fantastic read!! I definitely savored every part of it and i also have you bookmarked to look at new things on your blog.

  3. ngentot says:

    Aw, this was an exceptionally nice post. Spending some time and actual effort to create a good article… but what can I say… I put things off a whole lot and don’t seem to get nearly anything done.

  4. insulation says:

    I want to to thank you for this good read!! I certainly loved every little bit of it. I have got you bookmarked to look at new stuff you post…

  5. iptv says:

    Your style is very unique compared to other folks I’ve read stuff from. Thank you for posting when you’ve got the opportunity, Guess I will just bookmark this site.

  6. iptv says:

    Spot on with this write-up, I absolutely believe this site needs far more attention. I’ll probably be back again to read more, thanks for the information.

  7. iptv says:

    This blog was… how do you say it? Relevant!! Finally I have found something which helped me. Thank you!

  8. บ้านซีรีย์ says:

    I must thank you for the efforts you’ve put in penning this site. I’m hoping to see the same high-grade content from you in the future as well. In truth, your creative writing abilities has motivated me to get my very own blog now 😉

  9. Lakhwinder Wadali Rangrez says:

    I was excited to find this site. I wanted to thank you for ones time for this wonderful read!! I definitely enjoyed every bit of it and i also have you saved to fav to check out new stuff in your blog.

  10. iptv says:

    You should be a part of a contest for one of the highest quality blogs on the web. I’m going to recommend this website!

  11. PH POP CASINO says:

    After looking into a handful of the articles on your web page, I seriously appreciate your way of writing a blog. I book marked it to my bookmark webpage list and will be checking back in the near future. Take a look at my web site as well and let me know your opinion.

  12. bootcut jeans suppliers says:

    I have to thank you for the efforts you have put in penning this site. I’m hoping to view the same high-grade blog posts from you in the future as well. In truth, your creative writing abilities has inspired me to get my own, personal site now 😉

  13. Whitescreen54 says:

    Next time I read a blog, I hope that it does not fail me as much as this one. After all, Yes, it was my choice to read through, but I genuinely thought you would probably have something interesting to talk about. All I hear is a bunch of whining about something you can fix if you weren’t too busy looking for attention.

  14. look here says:

    When I initially left a comment I appear to have clicked on the -Notify me when new comments are added- checkbox and from now on every time a comment is added I get 4 emails with the exact same comment. Perhaps there is a means you are able to remove me from that service? Cheers.

  15. Backpage Alternative says:

    This is the perfect website for anyone who would like to find out about this topic. You realize a whole lot its almost tough to argue with you (not that I really would want to…HaHa). You certainly put a brand new spin on a topic that’s been written about for decades. Great stuff, just wonderful.

  16. kontol besar says:

    Good blog you have got here.. It’s difficult to find high-quality writing like yours these days. I truly appreciate individuals like you! Take care!!

  17. link bokep says:

    You are so cool! I do not believe I’ve read through something like that before. So wonderful to discover somebody with a few unique thoughts on this topic. Really.. thanks for starting this up. This site is one thing that is required on the internet, someone with some originality.

  18. betvisa says:

    It’s hard to come by educated people about this topic, but you seem like you know what you’re talking about! Thanks

  19. Customer reviews says:

    You’ve made some decent points there. I checked on the web for more information about the issue and found most individuals will go along with your views on this site.

  20. Travel says:

    You have made some good points there. I looked on the internet for more info about the issue and found most people will go along with your views on this web site.

  21. 양귀비판매사이트 says:

    You are so awesome! I don’t believe I’ve truly read through something like this before. So wonderful to discover another person with some original thoughts on this subject matter. Seriously.. thank you for starting this up. This website is one thing that is needed on the internet, someone with a bit of originality.

  22. اجازة اليوم الوطني القطاع الخاص says:

    Can I simply just say what a comfort to find someone who truly knows what they’re talking about online. You actually realize how to bring an issue to light and make it important. A lot more people ought to check this out and understand this side of your story. I can’t believe you are not more popular since you most certainly possess the gift.

  23. bobres-iptv says:

    I absolutely love your blog.. Very nice colors & theme. Did you build this website yourself? Please reply back as I’m looking to create my own personal website and would like to know where you got this from or what the theme is called. Cheers.

  24. Best Online Casinos in Malaysia says:

    I must thank you for the efforts you have put in writing this blog. I’m hoping to see the same high-grade blog posts from you in the future as well. In truth, your creative writing abilities has encouraged me to get my very own site now 😉

  25. Ounce of Weed in Bag says:

    I was pretty pleased to discover this great site. I wanted to thank you for ones time just for this fantastic read!! I definitely loved every little bit of it and i also have you saved to fav to check out new stuff on your blog.

  26. PH POP CASINO says:

    I really love your blog.. Very nice colors & theme. Did you make this website yourself? Please reply back as I’m trying to create my very own blog and would like to learn where you got this from or what the theme is called. Thank you.

  27. Bedpage says:

    Hi, I do believe this is a great website. I stumbledupon it 😉 I will come back once again since i have saved as a favorite it. Money and freedom is the greatest way to change, may you be rich and continue to guide others.

  28. Hair Cut for Kids says:

    A motivating discussion is definitely worth comment. I believe that you ought to publish more on this subject, it might not be a taboo matter but usually folks don’t speak about such subjects. To the next! Kind regards!

  29. Gebrauchtwagen Finanzierung Wien says:

    Right here is the perfect website for everyone who would like to understand this topic. You realize so much its almost hard to argue with you (not that I really would want to…HaHa). You certainly put a new spin on a subject that’s been discussed for decades. Great stuff, just excellent.

  30. Merge and Edit PDF says:

    Aw, this was a really nice post. Taking a few minutes and actual effort to create a very good article… but what can I say… I put things off a lot and don’t seem to get nearly anything done.

  31. BedPage Harrington Delaware says:

    Can I simply say what a relief to uncover somebody that actually understands what they’re talking about on the internet. You definitely know how to bring a problem to light and make it important. More people must read this and understand this side of the story. I can’t believe you aren’t more popular given that you definitely possess the gift.

  32. ремонт бытовой техники в москве says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
    Мы предлагаем: ремонт крупногабаритной техники в москве
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  33. Auto Window Repair Tucson says:

    You’re so cool! I do not suppose I’ve truly read through something like that before. So great to discover another person with a few original thoughts on this topic. Seriously.. thank you for starting this up. This web site is one thing that is needed on the internet, someone with a little originality.

  34. Backlink Gratis says:

    Hi, I do think this is an excellent site. I stumbledupon it 😉 I am going to return yet again since i have bookmarked it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to help other people.

  35. acheter son permis moto says:

    May I just say what a relief to discover a person that truly knows what they are discussing over the internet. You actually understand how to bring a problem to light and make it important. A lot more people really need to look at this and understand this side of the story. I can’t believe you aren’t more popular since you most certainly have the gift.

  36. Fa88 says:

    You have made some decent points there. I looked on the web for more info about the issue and found most people will go along with your views on this web site.

  37. 永住権申請 says:

    After I initially left a comment I seem to have clicked on the -Notify me when new comments are added- checkbox and from now on each time a comment is added I recieve four emails with the same comment. Is there a means you can remove me from that service? Thanks a lot.

  38. Zawieszkai Kryształ Górski says:

    I’m impressed, I must say. Seldom do I come across a blog that’s both equally educative and amusing, and without a doubt, you have hit the nail on the head. The issue is an issue that not enough folks are speaking intelligently about. I’m very happy that I stumbled across this in my hunt for something regarding this.

  39. mosaic-lamp says:

    Everything is very open with a very clear clarification of the challenges. It was really informative. Your site is useful. Thanks for sharing.

  40. caluanie muelear oxidize usa says:

    I’d like to thank you for the efforts you’ve put in writing this site. I am hoping to see the same high-grade blog posts from you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has motivated me to get my own, personal site now 😉

  41. linetogel says:

    Hello there! I just want to offer you a huge thumbs up for the great information you have got here on this post. I am returning to your website for more soon.

  42. Ремонт системных блоков в Москве says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту компьютероной техники в Москве.
    Мы предлагаем: ремонт компьютеров в москве недорого
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  43. ngentot pepek says:

    I blog frequently and I truly thank you for your content. Your article has truly peaked my interest. I am going to book mark your site and keep checking for new information about once per week. I subscribed to your RSS feed too.

  44. Backpage Alternative says:

    An intriguing discussion is worth comment. I believe that you should publish more on this topic, it might not be a taboo matter but generally people do not discuss these issues. To the next! Cheers.

  45. mosaic-lamps says:

    I must thank you for the efforts you have put in penning this website. I am hoping to view the same high-grade content from you later on as well. In fact, your creative writing abilities has motivated me to get my very own website now 😉

  46. Магазин раковин says:

    Недавно нашёл отличный интернет-магазин, где можно приобрести раковины и ванны для ванной комнаты. Они предлагают огромный выбор сантехники и аксессуаров, подходящих под любой интерьер и бюджет. Ассортимент действительно впечатляет: различные модели раковин (накладные, встроенные, подвесные) и ванн (акриловые, чугунные, гидромассажные).
    Особенно если вы ищете: раковина накладная на столешницу, что мне было очень нужно. Цены адекватные, качество товаров на высоте. Плюс, они предлагают профессиональные консультации, быструю доставку и услуги по установке. В общем, если кто-то ищет качественную сантехнику по хорошим ценам, рекомендую обратить внимание на этот магазин.

  47. bokep smp says:

    Everything is very open with a really clear clarification of the issues. It was really informative. Your website is very useful. Many thanks for sharing.

  48. ремонт телефонов в москве says:

    Недавно разбил экран своего телефона и обратился в этот сервисный центр. Ребята быстро и качественно починили устройство, теперь работает как новый. Очень рекомендую обратиться к ним за помощью. Вот ссылка на их сайт: надежный сервис ремонта смартфонов.

  49. bokep smp says:

    I must thank you for the efforts you’ve put in writing this website. I’m hoping to check out the same high-grade content by you in the future as well. In truth, your creative writing abilities has motivated me to get my very own website now 😉

  50. ремонт кондиционеров says:

    <a href=”https://remont-kondicionerov-wik.ru”>сервис по ремонту кондиционеров</a>

  51. ngentot pepek says:

    Howdy, I do think your blog could be having internet browser compatibility problems. Whenever I take a look at your website in Safari, it looks fine however when opening in I.E., it’s got some overlapping issues. I just wanted to provide you with a quick heads up! Other than that, fantastic site!

  52. bokep anak kecil says:

    Aw, this was a very nice post. Finding the time and actual effort to make a very good article… but what can I say… I hesitate a lot and don’t manage to get anything done.

  53. Advanced Deep Tissue Massage says:

    I seriously love your website.. Excellent colors & theme. Did you make this site yourself? Please reply back as I’m planning to create my own website and want to find out where you got this from or exactly what the theme is called. Thanks.

  54. SEO Agency in Jaipur says:

    When I initially left a comment I appear to have clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and from now on each time a comment is added I receive 4 emails with the same comment. There has to be a way you can remove me from that service? Cheers.

  55. عملية القلب المفتوح says:

    I would like to thank you for the efforts you have put in penning this blog. I’m hoping to check out the same high-grade blog posts by you later on as well. In fact, your creative writing abilities has encouraged me to get my own, personal blog now 😉

  56. Ремонт проекторов says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту фото техники от зеркальных до цифровых фотоаппаратов.
    Мы предлагаем: надежный сервис ремонта проекторов
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  57. Ремонт камер видео наблюдения в Москве says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту камер видео наблюдения по Москве.
    Мы предлагаем: ремонт камер видеонаблюдения
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  58. сервис центры в нижнем новгороде says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
    Мы предлагаем: сервис центры бытовой техники нижний новгород
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  59. St. Paul black car service says:

    Hi, I do think this is a great website. I stumbledupon it 😉 I may revisit yet again since I book-marked it. Money and freedom is the greatest way to change, may you be rich and continue to help other people.

  60. BEDPAGE says:

    This is a very good tip especially to those fresh to the blogosphere. Simple but very accurate information… Thanks for sharing this one. A must read post.

  61. Free Local Classified Ads says:

    Nice post. I learn something totally new and challenging on blogs I stumbleupon everyday. It’s always interesting to read through articles from other writers and use a little something from other web sites.

  62. أنابيب PVC says:

    HDPE Cable Ducts At ElitePipe Factory in Iraq, our HDPE Cable Ducts are engineered for superior durability and flexibility, making them ideal for protecting electrical and communication cables in various environments. Made from high-density polyethylene, our ducts offer excellent resistance to impacts, chemicals, and environmental conditions, ensuring the longevity of the cables they encase. As one of the leading manufacturers in Iraq, ElitePipe Factory is committed to delivering HDPE cable ducts that meet the highest quality standards and provide reliable performance. Learn more about our HDPE solutions on elitepipeiraq.com.

  63. Samsung says:

    You made some good points there. I looked on the web for more information about the issue and found most people will go along with your views on this site.

  64. сервис центры в ростове на дону says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
    Мы предлагаем:сервис центры бытовой техники ростов на дону
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  65. Unique Exchange says:

    Greetings! Very helpful advice in this particular post! It’s the little changes that make the biggest changes. Thanks a lot for sharing!

  66. Ремонт iPad says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту планшетов в том числе Apple iPad.
    Мы предлагаем: ipad ремонт москва
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  67. Symbol Records says:

    Next time I read a blog, I hope that it won’t disappoint me as much as this particular one. After all, Yes, it was my choice to read through, but I actually thought you’d have something useful to talk about. All I hear is a bunch of crying about something you could possibly fix if you weren’t too busy looking for attention.

  68. Ремонт посудомоечных машин says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту посудомоечных машин с выездом на дом в Москве.
    Мы предлагаем: замена помпы в посудомоечной машине стоимость
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  69. Backpage Alternative says:

    Can I simply say what a comfort to find someone that actually knows what they are discussing over the internet. You certainly realize how to bring a problem to light and make it important. A lot more people need to check this out and understand this side of the story. I can’t believe you aren’t more popular given that you certainly have the gift.

  70. weed vape says:

    Greetings! Very useful advice within this post! It is the little changes which will make the most important changes. Many thanks for sharing!

  71. Ho88 says:

    Way cool! Some extremely valid points! I appreciate you writing this article and also the rest of the site is really good.

  72. EE88 says:

    Hi there! This article could not be written much better! Looking at this post reminds me of my previous roommate! He always kept preaching about this. I will send this post to him. Fairly certain he’ll have a very good read. I appreciate you for sharing!

  73. ремонт бытовой техники в волгограде says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
    Мы предлагаем: ремонт бытовой техники в волгограде
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  74. ig viewer says:

    Next time I read a blog, I hope that it does not disappoint me as much as this particular one. I mean, Yes, it was my choice to read, however I really thought you’d have something useful to talk about. All I hear is a bunch of crying about something that you could fix if you weren’t too busy seeking attention.

  75. Marlana Schoreplum says:

    An intriguing discussion is definitely worth comment. I do think that you should write more on this issue, it may not be a taboo matter but typically folks don’t discuss these issues. To the next! Kind regards!

  76. online dispensary that ships to all states says:

    May I simply just say what a relief to uncover an individual who really knows what they are talking about online. You actually know how to bring an issue to light and make it important. A lot more people have to check this out and understand this side of the story. I can’t believe you’re not more popular given that you certainly have the gift.

  77. web design henderson says:

    An impressive share! I have just forwarded this onto a colleague who was conducting a little research on this. And he actually bought me breakfast due to the fact that I stumbled upon it for him… lol. So let me reword this…. Thank YOU for the meal!! But yeah, thanks for spending the time to discuss this matter here on your web page.

  78. Top smart shopping platforms says:

    Having read this I thought it was really informative. I appreciate you taking the time and effort to put this article together. I once again find myself spending way too much time both reading and posting comments. But so what, it was still worthwhile.

  79. Индексация ссылок в Google says:

    Начните массовую индексацию ссылок в Google прямо cейчас!
    Быстрая индексация ссылок имеет ключевое значение для успеха вашего онлайн-бизнеса. Чем быстрее поисковые системы обнаружат и проиндексируют ваши ссылки, тем быстрее вы сможете привлечь новую аудиторию и повысить позиции вашего сайта в результатах поиска.
    Не теряйте времени! Начните пользоваться нашим сервисом для ускоренной индексации внешних ссылок в Google и Yandex. Зарегистрируйтесь сегодня и получите первые результаты уже завтра. Ваш успех в ваших руках!

  80. сервис центры в челябинске says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
    Мы предлагаем: сервис центры бытовой техники челябинск
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  81. сервис центры в барнауле says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
    Мы предлагаем: ремонт крупногабаритной техники в барнауле
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  82. ремонт бытовой техники в перми says:

    Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
    Мы предлагаем: ремонт крупногабаритной техники в перми
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  83. Diplomi_wcsr says:

    купить аттестаты за 11 класс с занесением в реестр [url=https://server-diploms.ru/]server-diploms.ru[/url] .

  84. Diplomi_reot says:

    купить диплом высшее образование [url=https://man-diploms.ru/]купить диплом высшее образование[/url] .

  85. Diplomi_apsr says:

    купить диплом образования во владивостоке [url=https://server-diploms.ru/]server-diploms.ru[/url] .

  86. Diplomi_tiOr says:

    купить диплом колледжа в новосибирске [url=https://landik-diploms.ru/]landik-diploms.ru[/url] .

  87. Diplomi_wqel says:

    купить диплом о повышении квалификации [url=https://diplomdarom.ru/]купить диплом о повышении квалификации[/url] .

  88. tubidy mp3 says:

    It’s hard to come by well-informed people about this subject, however, you seem like you know what you’re talking about! Thanks

  89. sugar defender official website says:

    For years, I have actually fought unforeseeable blood sugar level swings that left me feeling drained pipes and sluggish.
    Yet because including Sugar Defender into my routine,
    I’ve seen a substantial renovation in my general
    energy and stability. The dreaded mid-day thing of the past,
    and I value that this natural treatment attains these results without
    any unpleasant or unfavorable responses. truthfully been a transformative discovery for me.

  90. sugar defender reviews says:

    I’ve dealt with blood sugar level fluctuations for years, and it actually impacted my energy
    degrees throughout the day. Because beginning Sugar Defender, I feel much more balanced and alert, and I don’t experience those afternoon sags any longer!
    I like that it’s an all-natural option that functions
    with no rough negative effects. It’s really been a game-changer for me

  91. sugar defender ingredients says:

    Uncovering Sugar Protector has been a game-changer for me, as I have actually constantly been vigilant
    about managing my blood sugar levels. With this supplement, I really feel
    equipped to organize my health, and my most current
    clinical check-ups have shown a considerable turn-around.

    Having a reliable ally in my edge gives me with a sense of security and reassurance, and I’m deeply glad for the profound
    difference Sugar Protector has actually made in my wellness.

  92. sugar defender official website says:

    Uncovering Sugar Protector has been a game-changer for me, as I have actually
    always been vigilant concerning handling my blood sugar level degrees.
    With this supplement, I really feel equipped to organize my health, and my most current medical exams have mirrored
    a considerable turn-around. Having a trustworthy ally in my corner provides me
    with a complacency and reassurance, and I’m deeply thankful for the profound difference Sugar Defender has actually made in my well-being.

  93. sugar defender reviews says:

    For years, I’ve fought unpredictable blood glucose swings that left me really feeling
    drained and sluggish. But since incorporating Sugar my energy degrees are currently stable and regular, and I no longer strike a wall in the mid-days.
    I appreciate that it’s a mild, natural method that does not included any kind of unpleasant negative effects.

    It’s really changed my life.

  94. tubidy says:

    An interesting discussion is definitely worth comment. I believe that you ought to write more about this subject, it may not be a taboo subject but generally people don’t discuss such subjects. To the next! Kind regards.

  95. bij nl says:

    Hi! Do you know if they make any plugins to assist with SEO?
    I’m trying to get my blog to rank for some targeted
    keywords but I’m not seeing very good gains. If you know
    of any please share. Thank you! I saw similar article here: Blankets

  96. snaptik says:

    You’ve made some decent points there. I looked on the web to find out more about the issue and found most people will go along with your views on this website.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *